In groep 3 heeft je kind in korte tijd veel geleerd, zowel voor lezen als voor rekenen. Om de ontwikkeling van je kind te volgen worden er toetsen afgenomen. In dit blog lees je wat er zoal getoetst wordt en waarom. Elke basisschool is verplicht om te werken met goedgekeurde leerlingvolgtoetsen voor taal en rekenen. Er zijn meerdere aanbieders van leerlingvolgsystemen (LVS), maar de leerlingvolgtoetsen van het Boom LVS en het Cito LVS voldoen aan alle wettelijke verplichtingen.
Ook interessant:
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 4?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 5?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 6?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 7?
Doorstroomtoets groep 8 in 2024: een overzicht voor ouders
Waarom toetsen we kinderen?
Toetsen heeft als doel de ontwikkeling van kinderen te volgen, zodat de leerkracht kan nagaan wie de stof wel of niet beheerst en daar het lesstof-aanbod op kan aanpassen.
In onze samenleving die steeds meer prestatiegericht is, hebben toetsen een steeds belangrijkere status gekregen. Hierdoor wordt het doel van toetsen soms wel eens vergeten. Een zo hoog mogelijke score op de LVS-toetsen wordt nagestreefd. Jammer, want een landelijk genormeerde toets zoals Cito of Boom zijn instrumenten bedoeld om de ontwikkeling van kinderen te meten in vergelijking tot leeftijdsgenootjes.
‘Leerlingen moeten lekker in hun vel zitten, moeten zichzelf mogen zijn. Dat staat voorop en dat kunnen we niet vaak genoeg zeggen. Ook vinden we het belangrijk te blijven vermelden dat een toets altijd een hulpmiddel moet zijn, nooit een doel op zich. Een hulpmiddel om jouw beeld van een leerling nóg scherper te krijgen en daarmee het onderwijs beter af te stemmen op zijn of haar behoefte.’ (Cito, 2019)
Wanneer wordt er getoetst in groep 3?
Hieronder staat het afnameschema van de toetsen van LVS, zoals ze in groep 3 worden afgenomen. M staat voor Midden, dus halverwege het schooljaar. En E staat voor Eind en wordt aan het einde van het schooljaar afgenomen. Zo kunnen ook de Midden en Eind scores vergeleken worden zodat je de ontwikkeling van een kind ziet.
Afnameschema toetsen Cito groep 3
– DMT M3 (januari/ februari) en E3 (mei/ juni)
– Avi-toets M3 (januari/ februari) en E3 (mei/ juni)
– Technisch lezen M3 (januari/ februari) en E3 (mei/ juni)
– Woordenschat 1x per jaar in januari/ februari of mei/ juni
– Spelling M3 (januari/ februari) en E3 (mei/ juni)
– Rekenen-Wiskunde M3 (januari/ februari) en E3 (mei/ juni)
– Begrijpend lezen E3 (mei/ juni)
Begrijpend lezen wordt alleen aan het einde van het schooljaar afgenomen. Eerder in groep 3 hebben kinderen nog niet genoeg leesonderwijs gevolgd om ook het begrijpend lezen toe te kunnen passen.
Boom toetsen groep 3
Een andere aanbieder van toetsen is het Boom LVS. Dit bestaat uit volgtoetsen voor de kernvaardigheden rekenen-wiskunde, begrijpend lezen en spelling, en de technische vaardigheden hoofdrekenen en technisch lezen.
Het Boom LVS is continu genormeerd. Dat betekent dat er geen vaste toetsmomenten zijn voorgeschreven. De leerkracht kiest niet alleen het best passende toetsmoment, maar ook de toets die het best past bij het niveau van de leerlingen. Boom adviseert 1x per jaar te toetsen, maar indien nodig zijn er mogelijkheden voor een extra afname.
‘Door de toetsen af te nemen, die je inzicht geven in de aanleg en leerpotentie, de motivatie of de leeraanpak van het kind, kun je als school de verwachtingen die je hebt afzetten tegen de leeropbrengsten. Zo krijg je helder of je uit het kind haalt wat erin zit, en weet je wat je kunt doen om het aanbod verder aan te scherpen of andere accenten te leggen. Als de ontwikkeling stagneert, bieden de verdiepende toetsen de IB’er handvatten in de begeleiding van de leerlingen die extra aandacht nodig hebben.’
(Boom, informatiebrochure 2019)
Leestoetsen DMT en AVI in groep 3
DMT staat voor Drie-Minuten-Toets. Je kind krijgt een kaart met woordrijtjes voor zich en moet in 1 minuut zoveel mogelijk woordjes lezen. Hiermee wordt het leestempo getoetst. In totaal zijn er 3 kaarten. De woordjes worden op elke kaart langer en moeilijker. Deze toets blijft tot groep 8 hetzelfde. Dit is een belangrijk instrument om leesachterstanden of leesproblemen te signaleren. Doordat er geen context is van een tekst kunnen kinderen niet radend lezen en toets je echt het tempo. Daarnaast moeten de woorden ook goed gelezen worden. Hoe meer woordjes goed gelezen, hoe hoger de score.
De AVI-toets is een leestoets met ‘verhaaltjes’. Dit verhaaltje moet binnen een bepaalde tijd en onder een maximaal aantal fouten gelezen worden. Hiermee wordt gekeken welk leesniveau je kind heeft. Je ziet de AVI-niveaus dan ook op leesboeken. Kinderen starten met de AVI-toets M3 in groep 3. Maar er zijn kinderen die al heel snel goed kunnen lezen. Zij lezen dan ook wel eens de M4 en de E4 tekst. Zo wordt er bij iedere AVI-toets gekeken hoe ver de kinderen zijn. Afhankelijk daarvan mogen ze boeken uit een kast pakken, passend bij hun AVI-niveau. Het is belangrijk om teksten te lezen die aansluiten bij het AVI-niveau of soms nét iet hoger om steeds beter te kunnen lezen.
Toets begrijpend lezen in groep 3
Begrijpend lezen is niet alleen op school maar ook in het dagelijks leven van belang. Het begrijpen en interpreteren van geschreven teksten wordt gemeten met leesbegriptoetsen. Hierbij wordt vastgesteld in hoeverre kinderen diverse opgaventypen bij verschillende tekstsoorten met uiteenlopende moeilijkheid kunnen beantwoorden.
Wat wordt er bij begrijpend lezen gevraagd in groep 3?
In de toets komen verschillende opgaventypen voor:
- Openplaatsopgaven
- Voorspelopgaven
- Tekstopgaven
Bij openplaatsopgaven worden teksten weergegeven waaruit op sommige plekken een zinsdeel of een woord is weggelaten. De leerlingen moeten uit de meerkeuze antwoorden een woord of zin kiezen die op die plaats het beste past. Belangrijk is hierbij dat je kind leert om zowel vóór als na de open plek in de tekst te lezen.
Bij voorspelopgaven wordt een titel, een gedeelte van een tekst of een afbeelding weergegeven. De rest van de tekst ontbreekt. Kinderen moeten op basis van de gegeven informatie een voorspelling doen over de inhoud van de tekst.
Tenslotte zijn er nog tekstopgaven waarbij vragen worden gesteld over te tekst. De teksten in groep 3 zijn verhalende teksten en soms informatieve teksten.
Spellingtoetsen groep 3
Vanaf 2014 is er bij Cito gewerkt aan een derde generatie toetsen. De nieuwe 3.0 toetsen hebben nieuwe categorieën en bevatten alleen nog maar dictee-opgaven (actieve spelling). In de dicteezinnen zijn de ik-vorm, gebiedende wijs en vraagzinnen zoveel mogelijk vermeden. Het is pas zinvol om de spellingtoets M3 af te nemen als alle letters tijdens spelling aangeboden zijn geweest.
De toets M3 van Cito bestaat uit een woordendictee. Bij de papieren afname leest de leerkracht een woord voor. In het opgavenboekje staat een plaatje van het woord. De leerling schrijft het dicteewoord op naast het plaatje. Bij de digitale afname leest de computer de opgave voor en typt de leerling het woordje naast de afbeelding.
De toets M3E3 en E3 bestaat uit een zinsdictee: de leerkracht leest een zin voor, dan leest de leerkracht één woord uit de zin opnieuw voor: dat is het woord dat de leerlingen moeten opschrijven. Ook de toetsen van Boom zijn in de vorm van dictees.
Getoetste spellingscategorieën in groep 3
Halverwege groep 3 komen twee categorieën aan bod:
- Woorden met 3-4 letters met medeklinker-klinker-medeklinker, bijvoorbeeld: bal, pop, boom
- Woorden met 4-5 letters met een dubbele medeklinker aan het begin of het einde, bijvoorbeeld: bries, paars, klap
In de toets aan het einde van het jaar komen ook woorden met sch, ng, nk, f/v, of s/z en verkleinwoorden voor. Bijvoorbeeld: schrik, slang, feest, verf, huisje, stoeltje.
Nieuwe Cito woordenschat
De Cito woordenschat is vernieuwd. Voor groep 3 zijn er alleen toetsvragen met context. Deze worden voorgelezen en zijn voorzien van tekeningen of foto’s.
De toetsen zijn sinds schooljaar 2018/2019 uitgebracht. Nog niet alle scholen werken met deze nieuwe toets. Cito adviseert om met de nieuwe generatie toetsen te starten in groep 3 en elk schooljaar de nieuwe toetsen te introduceren voor een volgende jaargroep. Op die manier kunnen scholen leerlingen blijven volgen van groep 3 tot en met 8. Woordenschat wordt getoetst aan de hand van plaatjes.
Een voorbeeldopgave:
Rekentoetsen in groep 3
De toetsen rekenen-wiskunde zijn een hulpmiddel om vast te stellen in hoeverre kinderen rekenvaardigheden in kale sommen of met context (met een verhaaltje) kunnen oplossen. Het gaat dus niet alleen om een som uitrekenen, maar deze ook toepassen in een praktische situatie.
De opgaven van Cito bestaan uit een plaatje. Bij elk plaatje hoort een tekst. Bij de papieren afname leest de leerkracht de tekst voor, bij een digitale afname doet de computer dit. De leerlingen beantwoorden de vragen door het antwoord in het hokje bij de afbeelding te schrijven of aan te kruisen.
Wat wordt er bij rekenen in groep 3 getoetst?
Getallen en getalrelaties
Hierbij leren kinderen de structuur van de telrij, getallen en de relaties tussen getallen. Bijvoorbeeld weten en begrijpen dat in 14 de 1 niet 1 maar 10 voorstelt. Het leren plaatsen van getallen op een getallenlijn en de plaats van getallen op een getallenlijn herkennen.
Tellen en samenstellen
- Verder- en terugtellen met sprongen van 1,2,5,10. Bijvoorbeeld: Tel terug met twee: 28, 26, 24, 22, ..
- Tellen met groepjes, hoeveelheden splitsen in 2 of meer groepen. Bijvoorbeeld: 8 splitsen in 2 en in 6. Of sommen zoals 15 = 5 + ..
- Daarnaast zijn er optel en aftrekopgaven met de context van een plaatje of een verhaaltje en kale sommen zoals 16-8=.. of 6-2-2=..
Vermenigvuldigen en delen
Vermenigvuldigen en delen met context: 4 kinderen delen samen 8 koekjes, ieder kind krijgt evenveel. Hoeveel krijgt ieder?
Meten, tijd en geld
In de groep 3 toetsen van Cito vallen meten, tijd en geld in één categorie. Het gaat om basiskennis van maten: het aflezen van de liniaal, rekenen met geld, basiskennis van het begrip klok en kalender. Bij meten zijn er opgaven als: het bepalen van het aantal blokken in een bouwwerk, het bepalen van een aantal stickers op een stickervel waarvan een deel weg is.
Boom LVS heeft naast de rekentoets ook nog een toets gericht op het automatiseren. Leerlingen maken binnen 5 minuten zoveel mogelijk plus– en minsommen. Deze lopen op in moeilijkheid. Hoe meer sommen goed, hoe hoger de score.
Oefenen met de vraagstelling van de LVS-toetsen
Heeft je kind moeite met de vraagstelling van de LVS-toetsen? Dat is niet zo gek. Methodetoetsen sluiten vaak aan op de stof waarmee je kind geoefend heeft. LVS-toetsen bieden meer context en dat kan best verwarrend zijn. Op Squla oefent je kind met de vraagstelling zodat hij of zij niet verrast wordt op het toetsmoment. Bekijk alle oefenstof van Squla in groep 3 of doe de demo.
Dit artikel is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht en Intern begeleider in het basisonderwijs. Als Intern begeleider is ze onder andere verantwoordelijk voor het analyseren van LVS-toetsen, het begeleiden van leerkrachten bij de toetsafname en registraties en het bespreken van toetsen met ouders.
