Groep 5 is een jaar waar op de start van rekenen en lezen verder voortgebouwd wordt. Deze ontwikkelingen worden gevolgd met Leerlingvolgsysteem toetsen (LVS). In dit blog leg ik uit wat er zoal getoetst wordt in groep 5 en wat voor soort opgaven jouw kind te wachten staat.
Ook interessant:
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 3?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 4?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 6?
Wat wordt er getoetst bij de LVS-toetsen in groep 7?
Doorstroomtoets groep 8 in 2024: een overzicht voor ouders
Wanneer worden er toetsen afgenomen in groep 5?
Elke basisschool is verplicht om te werken met goedgekeurde leerlingvolgtoetsen voor taal en rekenen. Er zijn meerdere aanbieders van leerlingvolgsystemen (LVS), maar de leerlingvolgtoetsen van het Boom LVS en het Cito LVS voldoen aan alle wettelijke verplichtingen. Net als in groep 3 en groep 4 wordt er bij de Cito LVS-toetsen voor groep 5 2x per jaar getoetst.
- Halverwege het schooljaar in januari/februari: de M5 toetsen
(M staat voor Midden) - Aan het einde van het schooljaar in mei/juni: de E5 toetsen
(E staat voor Eind)
Soorten toetsen in groep 5
Voor groep 5 ontwikkelde het Cito toetsen voor technisch lezen (AVI en DMT), rekenen, spelling, woordenschat en begrijpend lezen. Groot verschil met de toetsen van groep 3/4 is dat de toetsen in groep 5 minder plaatjes als context bevatten en niet voorgelezen worden. Ook werken kinderen vanaf groep 5 met een los antwoordenblad en een opgavenboekje. In groep 3/4 mochten de antwoorden nog in het boekje zelf geschreven worden. Voor sommige kinderen best even een verandering. Gelukkig zijn er kennismakingsboekjes om kinderen vooraf hier aan te laten wennen. Ook heeft ieder toetsboekje een aantal oefenopgaven die klassikaal gemaakt worden voorafgaand aan de toets.
Er zijn ook scholen die gebruik maken van de LVS-toetsen van Boom. De Boom-toetsen worden meestal 1x per jaar afgenomen. Ook hierbij worden de vakken rekenen, spelling, technisch lezen en begrijpend lezen getoetst. Scholen die werken met Boom kunnen ervoor kiezen om ook de toets Hoofdrekenen af te nemen. Leerlingen maken binnen 5 minuten zoveel mogelijk plus-, min-, keer- en deelsommen. Deze lopen op in moeilijkheid. Hoe meer antwoorden goed; hoe hoger de score. Deze toets is niet verplicht maar kan wel de leerkracht extra inzicht geven of kinderen het automatiseren (het snel kunnen maken) van dit soort sommen beheersen.
Toetsen op maat
Naast de toetsversies voor M5 en E5 kan de leerkracht ook toetsen op maat met Cito. De toetsen E4M5 (de makkelijkere variant van de toets M5). Dit zogenaamde toetsen op maat is speciaal voor kinderen met een vertraagde ontwikkeling of met een eigen leerlijn. Met name vanaf groep 5 worden de verschillen in ontwikkeling groter en zal toetsen op maat soms ingezet worden.
Wat wordt er bij begrijpend lezen toetsen in groep 5 getoetst?
De teksten en de opgaven worden door de leerlingen zelf gelezen en vervolgens dient het juiste antwoord op het antwoordenblad omcirkelt te worden. Dyslectische leerlingen krijgen van de andere toetsen soms een voorgelezen variant. Echter de toets begrijpend lezen mag niet voorgelezen worden, hierdoor zou je namelijk niet het tekstbegrip toetsen maar begrijpend luisteren en heb je geen eerlijke vergelijking.
Cito heeft wel een alternatieve toets ‘begrijpend luisteren’ ontwikkeld voor kinderen die door hun technisch leesprobleem veel moeite hebben met de begrijpend leestoets. Echter omdat de toetsscores van begrijpend lezen een belangrijke indicatie geven voor het voortgezet onderwijs wordt deze toets door de meeste scholen toch aangeboden en wordt begrijpend luisteren soms extra afgenomen als de leerkracht niet goed in beeld heeft of er begripsproblemen zijn.
Tekstsoorten
In de toetsen begrijpend lezen 3.0 komen verschillende tekstsoorten en genres aan bod. Met behulp van verschillende typen opgaven worden vaardigheden getoetst die nodig zijn om tot een goed begrip van tekst te komen.
Goede lezers maken gebruik van leesstrategieën, zoals het samenvatten van informatie in de tekst en de inzet van voorkennis over een onderwerp. Deze leesstrategieën zijn in de lessen begrijpend lezen vaak veelvuldig aan bod gekomen. De teksten in de toetsen voor groep 5 zijn voor het merendeel verhalende en informatieve teksten. De opgaven zijn allemaal meerkeuze opgaven. Hierdoor wordt het nakijken van de toetsen en het bepalen van de scores zo objectief mogelijk gehouden.
Opgaventypen
Er zijn verschillende soorten opgaven waarbij de nadruk ligt op het begrijpen en interpreteren van de tekst:
- Vragen over de teksten waarbij een vraag gesteld wordt n.a.v. een tekst of deel van een tekst.
- Openplaatsopgaven waarbij teksten worden aangeboden waaruit zinnen of delen van zinnen zijn weggelaten. De kinderen kiezen vervolgens het alternatief dat het best in de tekst past. Belangrijk is daarbij om zowel vóór als na de invulplaats te lezen.
- Voorspelopgaven waarbij alleen de titel, een (begin)gedeelte van de tekst en soms een afbeelding wordt weergegeven. De rest van de tekst ontbreekt. De kinderen moeten op basis van de gegeven informatie een vraag beantwoorden waarbij ze een voorspelling moeten doen over de inhoud van de tekst.
Nieuwe Cito woordenschat 3.0
De Cito woordenschat is vanaf schooljaar 2018/2019 vernieuwd. Nog niet alle scholen werken met deze nieuwe toets en de toets is dan ook niet verplicht.
Woordenschat vormt een belangrijke basis voor de verbinding van een kind met de wereld om zich heen en voor zijn vermogen om te leren en zich te ontwikkelen. Hoe groter de woordenschat van een kind, hoe beter hij of zij zich kan uitdrukken, (reken)opdrachten kan begrijpen, teksten kan lezen en begrijpen en zelf teksten kan schrijven.
Waar in groep 3 en 4 in de woordenschat toets nog gebruik werd gemaakt van plaatjes, is vanaf groep 5 de toets alleen nog maar met tekst.
Een voorbeeldopgave:
Spellingtoetsen groep 5
De spellingtoetsen zijn in de vorm van een zinsdictee. De leerkracht leest een zin voor, dan leest de leerkracht uit die zin één woord opnieuw voor: dat is het woord wat de kinderen noteren op het antwoordblad. Bij een digitale afname leest de computer voor. Ook bij de toets spelling zijn er extra tussentoetsen E4M5 en M5E5 voor kinderen met een vertraagde ontwikkeling. Dit zijn makkelijkere varianten.
Spellingcategorieën in groep 5
De moeilijkheid van woorden t.o.v. de spellingtoets van groep 4 is veranderd. De woorden in de toetsen van groep 3 en 4 hadden hooguit twee lettergrepen, terwijl de woorden in groep 5 bijna allemaal twee of meer lettergrepen hebben.
In de eerste helft van groep 5 wordt bij de meeste spellingsmethodes veel stof herhaald en komen er bijna geen nieuwe spellingcategorieën aan bod. De kinderen hebben bijvoorbeeld in groep 4 al de spellingsregel van aai/ooi/oei geleerd. Nu in groep 5 komen bij dezelfde regel moeilijkere woorden aan bod zoals: ‘ooievaar’.
Rekentoetsen in groep 5
De toetsen voor rekenen van Cito hebben net als bij spelling en begrijpend lezen de extra toetsvarianten E4M5 en M5E5. De rekentoetsen bestaan uit tekst of een som die de leerling zelf leest. Bij de digitale variant kan de leerling de opgaven voor laten lezen door op het oortje op het scherm te klikken.
Bij sommige opgaven hoort een ondersteunend plaatje. Er zijn bij de rekentoetsen zowel open als meerkeuze vragen. De toetsen in groep 5 zijn gericht op de onderdelen getallen en meten en meetkunde. In groep 5 zijn er veel nieuwe dingen geleerd. Met de LVS-toetsen kan de leerkracht zien wat er al wel/niet beheerst wordt. De volgende onderdelen komen in groep 5 aan bod:
Getallen en getalrelaties
- Het doorzien van de telrij, structuur en relaties van getallen. Bijvoorbeeld weten dat in het getal 653 de 6 niet 6 maar 600 voorstelt.
- Grotere getallen op de getallenlijn herkennen of kunnen noteren.
- Tellen met groepjes van 2, 5, 10, 20, 25, 50 en 100
- Verder en terug tellen met sprongen van 2, 5, 10, 25, 50 in een getallengebied tot 1000.
- Hoeveelheden splitsen. Bijvoorbeeld: 350 pennen splitsen in 3 dozen van 100 en 1 doosje van 50 pennen.
- Vergelijken van getallen. Bijvoorbeeld: Schrijf van klein naar groot op: 1099, 1101, 1001, 1009
- Sommen met optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen als ‘kale som’: 800-390=… Of in een context. Bijvoorbeeld: Jarno brengt zand naar de tuin. Hij loopt 14 keer met 2 volle emmers. Hoeveel emmers zand brengt hij naar de tuin?
Meten, tijd en geld
Meten omvat het meten van lengte, oppervlakte, inhoud en gewicht. Het gaat in groep 5 nog om de basiskennis en begrip van de maten. Bijvoorbeeld het aflezen van meetinstrumenten zoals de liniaal.
- Herleiden van cm naar meter en omgekeerd.
- Bepalen van een aantal dozen op een stapel.
- Begrip van gram en kilogram en kunnen inschatten welke bij welke situatie de juiste maataanduiding past.
- Bedenken welk figuur van gegeven stukjes gemaakt kan worden.
- Het spiegelbeeld van een figuur aangeven.
Tijd
- Klokkijken, hele uren/halve uren/kwartieren en 5 en 10 minuten.
- Het opzetten van digitale tijden naar analoge tijd.
- Gebruiken van gegevens uit een kalender.
- Bepalen van tijdstip en tijdsduur
Geld
- Totaalbedrag bepalen van munten en biljetten bij elkaar.
- Gepast betalen met munten en biljetten.
- Berekenen hoeveel geld je terugkrijgt in een winkel.
- Munten of biljetten inwisselen tegen andere munten of biljetten. Bijvoorbeeld: Fenne heeft een briefje van 10 euro. Ze wisselt dit in voor munten van 50 cent. Hoeveel munten van 50 cent krijgt ze?
AVI en DMT of technisch leestoetsen
Ook in groep 5 worden toetsen afgenomen om het leestempo (met de drie-minuten-toets woordjes lezen, DMT) en het AVI leesniveau te bepalen. De resultaten van deze toetsen vormen ook een belangrijke indicatie voor mogelijke leesproblemen of dyslexie. Lees hier meer over de signalering in mijn blog over het signaleren van dyslexie op de basisschool.
Kennismaken met de vraagstelling op de LVS-toetsen
Doet je kind het op de LVS-toets minder goed dan op de methode-toetsen? Dit kan te maken hebben met het verschil in vraagstelling. Op de LVS-toetsen wordt er vaak meer context gebruikt in de vraagstelling. Om je kind kennis te laten maken met de vraagstelling kunnen er voorbeeldvragen worden geoefend. Bekijk alle oefenstof van Squla in groep 5 of doe de demo.
Dit artikel is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht en Intern begeleider in het basisonderwijs. Als Intern begeleider is ze onder andere verantwoordelijk voor het analyseren van LVS-toetsen, het begeleiden van leerkrachten bij de toetsafname en het bespreken van toetsen met ouders.
