Jouw zoon/dochter heeft dyslexie, maar wat wordt er dan aangepast op school? Als bovenbouw leerkracht heb ik regelmatig leerlingen met dyslexie in de klas gehad en in dit artikel beschrijf ik diverse hulpmiddelen en aanpakken die toegepast kunnen worden op school. Uiteraard zijn onderstaande mogelijkheden per kind en school verschillend. Ieder kind heeft een eigen voorkeur en daarnaast verschilt ook de klassensituatie.
Tekstaanpassingen die helpen bij dyslexie
De aangepaste lay-out van een tekst kan het lezen ervan vergemakkelijken. Een tekst op geel getint papier leest vaak rustiger voor de ogen, dan zwarte letters op een spierwit papier. Ook het lettertype of de lettergrootte kan aangepast worden. Het lettertype ‘dyslexie font’ leest vaak rustiger omdat iedere letter uniek is.
‘De meest voorkomende leesfouten bij dyslexie zijn het verwisselen, spiegelen, draaien en samensmelten van letters. In het Dyslexiefont is iedere letter uniek, waarmee de bekende leesfouten worden tegengegaan.’ (2018, Dyslexiefont)
Een leesliniaal kan door middel van kleur en afschermen van de rest van de tekst prettiger lezen. Het helpt de ogen te focussen op één woord, letters of een deel van een woord. Overleg wat jouw kind als prettig ervaart is hierbij belangrijk. Teksten kunnen vergroot op A3 geprint worden met een aangepast lettertype en papierkleur. Maar er zijn ook kinderen die liever geen uitzondering willen zijn, of deze aanpassingen niet prettig vinden.
Automatiseren bij rekenen
Kinderen met dyslexie hebben vaak last van automatiseringsproblemen en daardoor veel moeite met het automatiseren van de sommen. Vaak wordt geprobeerd om in groep 4, 5 en 6 de tafels en de automatisering van plus– en minsommen zoveel mogelijk in te oefenen. Toch merkte ik in de klas dat dyslectische kinderen dit na enige tijd toch weer vergeten zijn. In de bovenbouw wordt dan soms ook de keuze gemaakt om een Squla tafelkaart te gebruiken waarop leerlingen de tafels kunnen spieken. Een 100 veld kan ook ondersteunend zijn bij de plus- en minsommen.
Spellingspiekboekje bij dyslexie
Het onthouden en ook toepassen van spellingsregels kan ondersteund worden door gebruik te maken van een spellingspiekboekje. Er zijn kant en klare boekjes van de meest voorkomende spellingsregels te koop. Echter ik werkte in de klas vaak met een schriftje waarin we een kopie van de spellingsregel uit het lesboek plakten en het kind zelf de regel en voorbeeldwoorden erbij schreef. Hierdoor heb je precies dezelfde uitleg uit de les. Je kunt dit in een schriftje doen, maar een fotoklapper op tafel is helemaal handig!
Aanpassingen bij toetsen
Methode toetsen voor bijvoorbeeld aardrijkskunde of geschiedenis worden fonetisch beoordeeld. Bij een topografie toets wordt dus niet gekeken naar de juiste spelling van de stad. Overigens wordt dit vaak bij de andere leerlingen ook niet streng beoordeeld. Het gaat tenslotte om het vak aardrijkskunde en niet om spelling.
Engels in de bovenbouw is vaak wel een uitzondering. De kerndoelen voor Engels in het basisonderwijs zijn gericht op Engels spreken en luisteren. De schrijfwijze is dus geen einddoel op zich, maar probeer je als leerkracht wel al meteen goed aan te leren. Voor dyslecten is een vreemde taal extra moeilijk. Bij Engels wordt daarom ook wel eens gekozen om een soepelere normering toe te passen en alles ‘fonetisch’ goed te rekenen (dus niet de schrijfwijze mee laten tellen). Wel markeerde ik als leerkracht de fout geschreven woorden om kinderen hier bewust van te maken, maar telde deze niet mee als fout.
Cito aanpassingen
Voor leerlingen met dyslexie zijn aangepaste versies van de Cito LVS toetsen. Bijvoorbeeld ingesproken versies of vergrote versies. Algemene aanpassingen die toegestaan door Cito zijn:
- Meer tijd geven om de toets te maken
- De toets in meerdere delen afnemen
- Het vergroten van de te lezen tekst van A4 naar A3
- Een toets van een lager niveau afnemen dan de standaard toets van het afnamemoment, het zogenaamde toetsen op maat.
Lees voor meer informatie de flyer dyslexie aanpassingen van Cito.
Dit artikel is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht en Intern begeleider in het basisonderwijs. Als Intern begeleider is ze onder andere verantwoordelijk voor de dyslexiezorg binnen de school. Daarnaast heeft ze in de afgelopen jaren diverse dyslectische leerlingen in de klas gehad.