Blaas spreekwoorden samen nieuw leven in!
Suzanne Mooi
Je hebt haast, je moet naar je werk, iedereen is al te laat opgestaan. Je dochter heeft voortdurend op alles iets aan te merken en als jij links wil (naar de auto om haar naar school te brengen!) dan wil zij naar rechts. Dit alles nog ondersteund door een voortdurende ‘maar mama…’.
Je roept ‘Waarom moet jij nou altijd tegen de stroom inzwemmen, hop, we moeten weg!’. Je dochter valt ineens stil en kijkt je met grote ogen van verbazing aan; ‘zwemmen, wat bedoel je mama, gaan we vanmiddag naar het zwembad, écht?’. Laten we deze koe eens bij de horens vatten: de spreekwoorden mogen weer meer gaan leven en jij kunt daar het verschil in maken! Ontdek hoe jij je bijdrage kunt leveren aan het behouden van een stukje erfgoed van de Nederlands taal.
Al doende leert men
Het lijkt erop dat spreekwoorden en gezegdes zo langzamerhand met uitsterven bedreigd worden. Veel kinderen kijken verbaasd als ze een spreekwoord horen, ze hebben vaak geen idee wat de betekenis is. Hier kunnen onze kinderen niets aan doen. In de praktijk worden spreekwoorden doorgaans veel minder gebruikt dan dat vroeger het geval was, dus kinderen komen er minder mee in aanraking. Aangezien je taal nog altijd het snelst leert uit de praktijk is het logisch dat het spreekwoord niet zo leeft onder de meeste van onze kinderen. Dat jij als ouder zo nu en dan, als het relevant is, een spreekwoord gebruikt in de praktijk is dus super waardevol voor de taalkennis van jouw kind.
TIP Probeer eens een week lang de uitdaging aan te gaan om elke dag ten minste 1 spreekwoord te gebruiken in een gesprek met je kind. Bij de vragende blik van je kind pak je meteen je podium en leg je in geuren en kleuren uit wat je exact wilde zeggen met dat spreekwoord.
Er kraait geen hond naar, of was het nou een haan?
Het komt nogal eens voor dat spreekwoorden en gezegdes door elkaar worden gehaald of worden getransformeerd tot een geheel ‘nieuwe’ uitdrukking. Kijk hier voor een aantal voorbeelden. Het is dus voor onze kinderen van groot belang dat wij het 100% correcte voorbeeld geven. Probeer je eigen kennis op te vijzelen indien je denkt dat dat nodig is, zodat je er zeker van bent dat jouw kind thuis het juiste gebruik van spreekwoorden en gezegdes aanleert.
Vergeten wat het exacte verschil is tussen een spreekwoord en gezegde? Het zijn allebei ‘uitdrukkingen’, met het grootste verschil dat er in een gezegde nooit een werkwoord voorkomt (bijvoorbeeld ‘met hart en ziel’).
TIP Heb je twijfels of een spreekwoord/gezegde goed toegepast wordt? Check bijvoorbeeld de site van Genootschap Onze Taal of koop/leen een kinder-spreekwoordenboek, bijvoorbeeld van Van Dale.
Waar een wil is, is een weg
Dat jij besloten hebt om meer je best te gaan doen om ook thuis de Nederlandse taal (nog) beter over te brengen is mooi, maar wat nu als je kind er totaal niet naar taalt? Kinderen die nu opgroeien zijn in de praktijk doorgaans eerder gefascineerd door een flitsend beeldscherm, dan door een grote lap ‘platte’ tekst. De hersenen van onze kinderen lijken meer en meer ingericht op ‘snelle’ prikkels. Het kost kinderen daarom steeds meer moeite om de tijd te nemen voor een stuk tekst of om het geduld op te brengen om de betekenis van een onbekend woord op te zoeken. Je zult dus van goede huizen moeten komen om dit varkentje te wassen. Kruip, om een begin te maken, eens in de wereld van je kind en koppel het leren van taal aan zijn grootste passies. Daar is immers altijd een ingang tot leren!
TIP Ontwerp samen met je kind zijn of haar eigen tijdschrift. Stel een hobby, passie of interesse van je kind centraal als onderwerp voor het tijdschrift en zoek samen op internet van alles op over dit onderwerp. Maak er samen ook een sport van om alle spreekwoorden op te zoeken omtrent het onderwerp dat je kind gekozen heeft en verwerk deze in het tijdschrift. Knutsel (digitaal of op papier) een mooie kaft met een pakkende titel. Heeft je kind bijvoorbeeld zijn hobby ‘zwemmen’ gekozen dan kies je als titel van het tijdschrift bijvoorbeeld ‘Als een vis in het water’. Je kind leert zo spelenderwijs veel over spreekwoorden en heeft als eindresultaat een geweldige verrassing voor bijvoorbeeld zijn opa, juf of vriend.
Als er één schaap over de dam is, volgen er meer
Zodra je voor jezelf hebt besloten om het oefenen van ‘taal’ wat centraler te stellen thuis, dan zul je zien dat de rest vanzelf volgt. Misschien begin je wel met het oefenen van meer spreekwoorden voor je zoon en is het je dochter die stiekem ook alle betekenissen oppikt. Misschien waait het ook wel over naar je partner en redt het ‘taalvirus’ het zelfs naar je werk. Je zult zien dat het als een lopend vuurtje gaat. Het zal de spreekwoorden en gezegdes voor de wind gaan, allemaal dankzij jouw inzet…..
Eind goed, al goed!
P.S.: Heb je geteld hoeveel spreekwoorden en gezegdes er verwerkt zitten in bovenstaande tekst? Is jouw kennis nog steeds scherp als een mes? Oefen hier samen met je kind in groep 5, 6 en 7 alle spreekwoorden op Squla !
Ontdek motiverende quizzen en games.
Twijfel je? 14 dagen geldteruggarantie!