Wat is de zomerdip?
De terugval die kinderen na de zomer laten zien in hun leerprestaties, staat in het onderwijs bekend als ‘de zomerdip’. Deze ontstaat na het langdurig niet oefenen van de lesstof. En dat is zonde! Want kinderen die na de zomervakantie de lesstof niet meer kunnen bijbenen, gaan achterlopen op school. In Amerika is de zomerdip, of ‘summer learning loss’, een al langer erkend probleem. Een van de eerste studies naar dit onderwerp dateert uit 1973. In Nederland is het de eerste keer dat de zomerdip zo uitgebreid is onderzocht. In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam deed Squla een onderzoek onder 984 kinderen van 50 scholen door heel Nederland, die van groep 4 naar groep 5 zouden gaan.
Oefenen tijdens de vakantie loont!
De leerlingen maakten vóór en ná de zomer een (gestandaardiseerde) TempoTest Automatiseren (TTA), waarin de onderdelen optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen worden getoetst. Vervolgens kregen alle kinderen een gratis Squla-account om gedurende de zomervakantie extra te oefenen. In de eerste week ná de zomervakantie hebben dezelfde kinderen nogmaals de TempoTest gemaakt. Hiermee konden we het verschil in resultaten meten tussen beide momenten.
Wat bleek? De zomerdip bestaat helaas ook in Nederland. De kinderen gingen na de zomervakantie significant achteruit in hun rekenvaardigheid. Na de zomervakantie hadden ze gemiddeld 7 vragen minder goed dan daarvoor. Kinderen die tijdens de zomervakantie een kwartier per week Squla hadden geoefend, deden het beter: zij hadden gemiddeld drie vragen meer goed dan hun leeftijdsgenootjes. Met andere woorden, voldoende oefenen op Squla beperkt de terugval met gemiddeld ongeveer 40%. Het loont dus om tijdens de vakantie te blijven oefenen!
Roger Smeets, data scientist bij Squla is trots op dit resultaat: “Bij Squla zijn we altijd bezig met de vraag of kinderen leren door Squla te gebruiken. Dat is een makkelijke vraag om te stellen, maar moeilijk om te beantwoorden. Dit komt vooral omdat we alleen maar kunnen zien wat kinderen op ons platform doen, maar niet wat er daarbuiten gebeurt, bijvoorbeeld op school of tijdens begeleiding door ouders. Stel we zien dat een kind op ons platform gedurende een maand steeds beter wordt in optellen. Komt dat omdat hij veel op ons platform oefent, of omdat hij tegelijkertijd over optellen leert op school? Daarom hebben we onderzoek gedaan tijdens de zomervakantie, omdat de school dan gesloten is. Zo kunnen we het effect van school uitsluiten.
Een kwartiertje rekenen per week maakt al verschil
Basisschooldocenten herkennen het probleem. Zij raden ouders aan om tijdens de vakantie te blijven oefenen met de lesstof. Dat hoeft niet op een schoolse manier, maar kan ook spelenderwijs, zegt lerares Marieke Franken van OBS de Springplank in het Brabantse Fijnaart. “Bekijk samen de plattegrond van de camping, lees de vakantiefolder of laat je kind uitrekenen hoeveel geld er nodig is voor de ijsjes. En van een potje Yahtzee of Memory leer je ook al veel.” Ook Roger benadrukt dat leren vooral leuk moet blijven. Op Squla oefen je met de lesstof aan de hand van spelletjes en quizzen. “We merken dat stof beter dan beter blijft hangen,” zegt hij. “We hopen ouders bewust te maken van het belang van herhaling om een terugval te voorkomen. Al oefen je maar een kwartiertje per week met rekenen, dan maakt dat al verschil!”
Handige tips om de zomerdip tegen te gaan
Hoe zorg je ervoor dat je kind geen achterstand oploopt in de vakantie? Maike geeft in haar blog tips om samen aan de slag te gaan! Een paar tipjes van de sluier:
Tip 1. Lekker lezen
De leesvaardigheid gaat, naast de rekenvaardigheid, het meest achteruit in de zomer. Ga voor je op vakantie gaat met je kind naar de bieb en laat hem een stapel boeken uitzoeken om mee te nemen voor op de camping of op de achterbank. Zelfs het lezen van boeken onder het AVI-niveau of stripboeken helpt al.
Tip 2. Combineer leren en spelen
Spelletjes zijn leuk om te doen op vakantie. Kies eens voor een spel waarmee de hersenen blijven kraken. Traditionele spellen waarbij je kind zijn of haar rekenvaardigheid oefent zijn eenentwintigen (een soort black-jack voor kinderen), Rummikub, Yahtzee en Halli Galli. Denksport heeft leuke doeboeken en puzzelboekjes. Ook leuk is het Familiebordspel van Squla, waarbij ieder gezinslid op eigen niveau kan spelen zodat zelfs de ouders een uitdaging hebben of de compacte FlitsQuizzen of kaartspellen.
Tip 3. Sommetjes zijn net spelletjes
Veel kinderen vinden het leuk puzzeltjes en spelletjes op te lossen. Benader rekenen daarom als leuke bezigheid en plaats ze in context. Laat je kind uitrekenen hoeveel wisselgeld jullie moeten krijgen bij het betalen in een restaurant of de supermarkt. En hoeveel moeten jullie eigenlijk betalen als er 20% korting wordt gegeven? Of duik samen de keuken in. Lees samen het recept en maak een boodschappenlijstje. Hoeveel melk is er nodig voor 10 pannenkoeken? En hoeveel gram vlees is er nodig voor een barbecue van 4 personen?
Dit onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, en is geaccepteerd voor publicatie door het International Journal for Educational Research. Het artikel staat online en is vrij toegankelijk voor iedereen.
