Tegenwoordige tijd

Voordat je kind kan bepalen hoe hij een werkwoord in de tegenwoordige tijd spelt, moet hij eerst de stamregels voor de tegenwoordige tijd weten. Om het overzichtelijk te houden, hebben wij hieronder een stappenplan met de stamregels voor de tegenwoordige tijd opgesteld.

Om te bepalen wat de juiste spelling is van een werkwoord in de tegenwoordige tijd, gaat je kind allereerst op zoek naar de persoonsvorm. Laat je kind de zin in een andere tijd zetten om de persoonsvorm te vinden. Het werkwoord dat hierdoor verandert, is de persoonsvorm. Zet de zin ‘Ik fiets naar school’ maar eens in een andere tijd. De zin wordt dan: ‘Ik fietste naar school’. ‘Fiets’ is veranderd in ‘fietste. ‘Fiets’ is de persoonsvorm. Dit is overigens één van de drie manieren die je kind kan gebruiken om de persoonsvorm te vinden.

Zodra je kind weet wat de persoonsvorm is, zoekt hij uit wat de werkwoordstam is. Gebruik hiervoor altijd het hele werkwoord. Je kind vindt de stam door hier -en af te halen. Zo is de stam van ‘fietsen’ bijvoorbeeld ‘fiets’. Het is overigens niet altijd zo dat je kind de stam vindt door -en van het hele werkwoord af te halen. Dit is bijvoorbeeld bij het werkwoord ‘zien’ het geval. De stam hiervan is namelijk ‘zie’.

Nu de persoonsvorm en de (werkwoord)stam bekend zijn, laat je je kind bepalen wat het onderwerp van de zin is. Gebruik hiervoor het trucje: ‘Wie of wat + persoonsvorm’. Als je kind dit toepast op de voorbeeldzin, komt hij op het antwoord ‘ik’ uit. Dit betekent dat ‘ik’ het onderwerp van de zin is.

Naast de tegenwoordige tijd kennen we ook de voltooid tegenwoordige tijd. Hiermee wordt vaak iets aangegeven wat recent heeft plaatsgevonden, maar deze tijd wordt ook gebruikt om naar iets in een verder verleden te verwijzen. Kortom: het is vaak iets dat al is afgerond. De voltooid tegenwoordige tijd wordt gevormd door een combinatie van de tegenwoordige tijd van ‘zijn’ of ‘hebben’ plus het voltooid deelwoord van het werkwoord dat je kind moet vervoegen. ‘Ik heb gefietst’ is een voorbeeld van de voltooid tegenwoordige tijd. Je zegt immers dat je het fietsen al gedaan hebt, waardoor het voltooid is.

De onvoltooid tegenwoordige tijd is ook  een vorm van de tegenwoordige tijd waar je kind mee te maken krijgt op de basisschool. Waar de voltooid tegenwoordige tijd aangeeft dat iets is afgerond, geeft de onvoltooid tegenwoordige tijd juist iets aan wat nog bezig is of wat nog moet plaatsvinden. In de zin ‘Ik fiets naar huis’ staat het werkwoord ‘fietsen’ in de onvoltooid tegenwoordige tijd. Een werkwoord dat in de onvoltooid tegenwoordige tijd staat, is vaak de persoonsvorm van een zin.

De voltooid tegenwoordige tijd en de onvoltooid tegenwoordige tijd lijken veel op elkaar, maar er zijn wel degelijk verschillen. Om de verschillen tussen beide tijden duidelijk te maken, gebruiken we het woord ‘worden’ hier als voorbeeld.

Voltooid tegenwoordige tijd: Ik ben eerste geworden.

Onvoltooid tegenwoordige tijd: Ik word eerste.

Het voorbeeld dat in de voltooid tegenwoordige tijd staat, bevat het woordje ‘ben’. Hieraan kan je kind afleiden dat het al gebeurd is. Bij het voorbeeld uit de onvoltooid tegenwoordige tijd is dit niet het geval. Dit is namelijk iets wat nog plaats moet vinden.

In groep 4 komt de tegenwoordige tijd voor het eerst aan bod tijdens de taal– en spellingslessen, maar in de groepen 5, 6, 7 en 8 krijgt je kind hier ook mee te maken. Hieronder lichten we per groep uit wat je kind leert met betrekking tot de tegenwoordige tijd.

De tegenwoordige tijd is één van de belangrijkste onderdelen van de lessen taal en spelling in groep 4. Omdat deze tijd in de hogere groepen van de basisschool veelvuldig terugkeert, wordt je kind in deze groep de basis van de tegenwoordige tijd bijgebracht. Zo leert je kind bijvoorbeeld dat werkwoorden als ‘klimt’ en ‘bakt’ in de tegenwoordige tijd staan. Zodra de basis eenmaal is uitgelegd, gaat je kind zelf met werkwoordspelling in de tegenwoordige tijd aan de slag. Dit doen ze onder meer door te oefenen met dit soorten woorden tijdens een dictee.

Wanneer je een werkwoord in de tegenwoordige tijd uitspreekt, hoor je soms direct op welke letter het woord eindigt. Bij woorden als ‘klimt’ en ‘bakt’ hoor je bijvoorbeeld duidelijk dat de laatste letter een t is. Helaas is het niet altijd zo makkelijk. Neem bijvoorbeeld de tegenwoordige tijd van worden. Dit kun je zowel met t (wordt) als zonder t (word) schrijven.
Tijdens spelling in groep 5 leert je kind dat hij in de tegenwoordige tijd een t achter het werkwoord plaatst, tenzij ‘ik’ het onderwerp van de zin is of als er ‘je’ of ‘jij’ achter het werkwoord staat.

Als je kind overgaat naar groep 6, kent hij de basis van de tegenwoordige tijd. Zo weet hij inmiddels dat het niet altijd hoorbaar is of een woord met of zonder -t geschreven wordt. Deze kennis wordt tijdens de lessen spelling in groep 6 verder uitgebreid. Naast de tegenwoordige tijd krijgt je kind hier ook te maken met de verleden tijd en het voltooid deelwoord.

Tijdens spelling in groep 7 draait het meer en meer om werkwoordspelling. In groep 4, 5 en 6 kwam dit ook al aan bod, maar in groep 7 wordt het een stukje moeilijker gemaakt. Zo krijgt je kind bijvoorbeeld steeds vaker te maken met werkwoorden waaraan hij niet direct kan horen hoe hij ze schrijft. Voorbeelden van werkwoorden in de tegenwoordige tijd die in deze groep aan bod komen zijn ‘branden’, ‘snijden’ en ‘overnachten’. Daarnaast wordt er in deze groep aandacht besteed aan de schrijfwijze van de ik-vorm van werkwoorden.

In de laatste groep van de basisschool komt de tegenwoordige tijd ook regelmatig terug. Zo leert je kind tijdens spelling in groep 8 bijvoorbeeld wat de tegenwoordige tijd is van werkwoorden als ‘rijden’, ‘hoesten’, ‘blazen’, ‘gelden’, ‘spatten’ en ‘zwerven’. Daarnaast oefent je kind in deze groep ook veelvuldig met de verleden tijd en komt de gebiedende wijs aan bod.

Samen met je kind oefenen met de tegenwoordige tijd? Dat kan onder andere door extra oefenmateriaal aan te vragen op school. Ook kun je samen oefenen met de tegenwoordige tijd in de spelling quizzes op Squla. Hier kan je kind aan de slag met werkwoorden in de tegenwoordige tijd, zoals ‘spelen’, ‘klimmen’ en ‘bakken’. Daarnaast vind je kind op Squla allerlei andere spellen om op een leuke manier met de tegenwoordige tijd te oefenen.