Alles over enkelvoud en meervoud

Als je kind wil bepalen wanneer hij een werkwoord of zelfstandig naamwoord in het enkelvoud of meervoud schrijft, leer je hem naar het onderwerp in de zin te kijken. Wanneer het onderwerp één iets of iemand is, gaat het om enkelvoud. Gaat het om meer dan één persoon? Dan betreft het meervoud. Hieronder lees je hoe dit precies in zijn werk gaat wanneer de hoofdpersoon enkelvoud is en wordt er aandacht besteed aan bijzondere gevallen.

Aan de hand van de persoon waar het in een zin om draait (hoofdpersoon) kan je kind bepalen of hij een werkwoord of zelfstandig naamwoord in het enkelvoud of meervoud schrijft. Niet ieder werkwoord of zelfstandig naamwoord wordt overigens in het enkelvoud geschreven als de hoofdpersoon slechts één iemand is. Het draait namelijk alleen om het werkwoord of zelfstandig naamwoord dat bij de hoofdpersoon hoort. Hieronder een aantal voorbeelden om dit te verduidelijken.

Hoofdpersoon enkelvoud, werkwoord of zelfstandig naamwoord enkelvoud

Hoofdpersoon enkelvoud, werkwoord of zelfstandig naamwoord meervoud

Als er ‘een aantal’ in een zin staat, weet je kind mogelijk niet of hij een werkwoord of zelfstandig naamwoord in het enkelvoud of meervoud schrijft. Kijk maar eens naar de onderstaande twee voorbeeldzinnen:

In de eerste zin staat de persoonsvorm (kwam) in het enkelvoud en in de tweede zin in het meervoud (kwamen). Vandaag de dag zijn beide schrijfwijzen goed. Dit komt doordat sommige mensen vinden dat ‘een aantal’ enkelvoud is, terwijl anderen van mening zijn dat het meervoud is. Voor ‘een paar’, ‘een boel’ enzovoorts geldt hetzelfde.

Net als ‘een aantal’ kan ook ‘een gedeelte’ of ‘een percentage’ voor onduidelijkheid zorgen. Om te voorkomen dat je kind hiermee de fout in gaat, leer je hem dat hij gedeelten en procenten altijd in het enkelvoud schrijft. De onderstaande voorbeelden maken dit duidelijk. 

Let op: bij concrete aantallen kan het wel zijn dat je kind meervoud schrijft in plaats van enkelvoud:

Je weet inmiddels wanneer je kind een werkwoord of zelfstandig naamwoord in het enkelvoud schrijft. Maar hoe zit het eigenlijk met het meervoud? Als jij je kind wilt helpen met oefenen, moet je ook weten wanneer je woorden in het meervoud schrijft en wat het meervoud van een woord is. Gelukkig zijn er regels voor meervoud. Hieronder staan de belangrijkste regels voor meervoud op een rijtje.

Wordt je kind gevraagd om het enkelvoud van een zelfstandig naamwoord om te zetten in het meervoud? Dan is dit niet bijzonder ingewikkeld. Voor de meeste zelfstandige naamwoorden geldt namelijk dat je kind -en achter het enkelvoud plakt. Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:

Soms volstaat het om -en achter het enkelvoud van een zelfstandig naamwoord te plakken, maar dit is niet altijd het geval. Eindigt een een zelfstandig naamwoord in het enkelvoud op een korte(a, e, o, u, i) gevolgd door een medeklinker? Dan komt er in het meervoud een extra medeklinker bij. Op deze manier blijft de klank behouden en dat voorkomt dat je kind het woord verkeerd schrijft.

Uitzondering op deze regel zijn de woorden die eindigen op -ik. Woorden als monnik en havik krijgen in het meervoud -en. De klemtoon bij deze woorden ligt op de eerste lettergreep. Daarom krijgen deze woorden geen extra medeklinker.

Een zelfstandig naamwoord eindigt in het enkelvoud regelmatig op een enkele klinker gevolgd door een medeklinker, maar kan ook op een dubbele klinker (aa, ee, oo, uu) en een medeklinker eindigen. Als je kind zo’n woord om moet zetten naar het meervoud, maakt hij van de dubbele klinker een enkele klinker. De onderstaande voorbeelden maken duidelijk hoe dit in de praktijk in zijn werk gaat. 

Als je kind zelfstandige naamwoorden die in het enkelvoud eindigen op -ee in het meervoud moet zetten, kan dit voor problemen zorgen. Deze woorden hebben namelijk een bijzondere schrijfwijze in het meervoud. Wanneer een woord in het enkelvoud op -ee eindigt, plakt je kind hier in het meervoud -ën achter. Dit betekent dat er driemaal een e achter elkaar komt te staan. Leer je kind aan dat hij een trema op de e plaatst waar de nieuwe klank begint. 

Er zijn overigens wel een aantal uitzonderingen om deze regel. Het enkelvoud van het zelfstandig naamwoord ‘dominee’ is hier een voorbeeld van. Dit woord eindigt weliswaar op -ee, maar toch is domineeën niet juist. Het meervoud is namelijk ‘dominees’.

In de Nederlandse taal eindigen behoorlijk wat zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud op -ie. Als je kind gevraagd wordt om zo’n woord in het meervoud te zetten, weet hij misschien niet precies hoe hij dit aanpakt. Dat is niet gek, want woorden die in het enkelvoud op -ie eindigen, kunnen in het meervoud een n krijgen en een trema op de e die er staat, ën, of s krijgen. Hieronder lees je wanneer je kind welke uitgang gebruikt.

Je kind schrijft n achter een woord dat in het enkelvoud op -ie eindigt als de klemtoon niet op de laatste lettergreep ligt. Een goed voorbeeld hiervan is het woord ‘bacterie’. De klemtoon ligt hier op ‘te’, waardoor je in het meervoud een n schrijft en een trema op de e zet die er al staat: ‘bacteriën’.

Ligt de klemtoon wel op het laatste deel van een woord dat in het enkelvoud op -ie eindigt? Dan krijgt het meervoud ‘ën’. ‘Kopie’ is een voorbeeld van zo’n woord. De enige juiste schrijfwijze van dit woord in het meervoud is hierdoor ‘kopieën’. 

Als een zelfstandig naamwoord in het enkelvoud op -ie eindigt, kan deze in het meervoud ook s krijgen. Je kind kan hier geen regels voor aanhouden, dit is namelijk een kwestie van leren en onthouden. Voorbeelden van woorden waarvan het enkelvoud op -ie eindigt en het meervoud s krijgt, zijn:

Een zelfstandig naamwoord kan in het meervoud ook eindigen op een -s. In sommige gevallen wordt deze letter direct aan het woord vastgeplakt. Als je kind wil weten welke woorden in het meervoud op een -s eindigen, is het een kwestie van leren. Hieronder een aantal voorbeelden van zelfstandige naamwoorden die in het meervoud op -s eindigen. 

Weet je kind dat het meervoud van een zelfstandig naamwoord op een -s eindigt? Dan plakt hij deze mogelijk altijd aan het woord vast. Toch is dit niet altijd juist. Er zijn namelijk ook zelfstandige naamwoorden die in het meervoud komma s (‘s) krijgen. Het meervoud van een zelfstandig naamwoord krijgt apostrof s als de laatste lettergreep verandert als je kind de -s eraan vast zou plakken. Eindigt het woord op a, o of u dan krijgt het woord in het meervoud ‘s.

Naast de uitgangen die we hierboven al aangehaald hebben, kan een zelfstandig naamwoord in het meervoud ook eindigen op -eren’. De onderstaande woorden zijn hier voorbeelden van. 

Sommige zelfstandige naamwoorden kunnen in het meervoud – behalve op de -eren’ – ook nog op een andere uitgang eindigen, zoals -en’. Let op: de betekenis van het woord kan wel anders zijn bij een andere uitgang. 

Een samengesteld woord is opgebouwd uit meerdere woorden. ‘Broodmes’, ‘deurbel’, ‘speeltuin’ en ‘zwembroek’ zijn voorbeelden van samengestelde woorden. Omdat zo’n woord uit twee woorden bestaat, weet je kind misschien niet wat het meervoud is. Leer hem dat hij hiervoor altijd naar het laatste woord kijkt.

In de Nederlandse taal komen behoorlijk wat leenwoorden voor. Leenwoorden uit het Engels kunnen op een y eindigen en dat kan voor problemen zorgen als je kind zo’n woord in het meervoud moet zetten. Als er een medeklinker voor de y staat, krijgt het meervoud apostrof s (‘s). Ook als er een klinker voor de y staat, wordt deze gevolgd door een s. Enige verschil is dat deze direct achter de laatste letter komt te staan, dus zonder komma s.

Wie denkt dat ieder woord een enkelvoud en meervoud heeft, heeft het mis. Er zijn namelijk ook woorden die alleen een meervoud hebben. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de volgende woorden: 

Naast woorden die enkel een meervoudsvorm hebben, zijn er ook woorden waar enkelvoud dezelfde vorm is als meervoud. Je kind krijgt hier vooral tijdens de lessen Engels mee te maken. In deze taal komen namelijk nogal wat woorden voor waarvan het enkelvoud dezelfde vorm is als het meervoud. Dit is bijvoorbeeld bij ‘schaap’ en ‘schapen’ (sheep) het geval, maar ook bij ‘vis’ en ‘vissen’ (fish).

Weet je kind niet precies wat het meervoud is van bepaalde woorden? Oefen hier dan mee op Squla. In de games leert je kind snel dat kasten het meervoud is van kast en dozen het meervoud is van doos. Daarnaast kan je kind op Squla oefenen met woorden die in het meervoud eindigen op ‘s en ën. Bovendien leert je kind hier wat het meervoud van lastige woorden als ‘rund’ en ‘kievit’ is. Op Squla leert je kind spelenderwijs. Zo gaat hij op zoek naar het codewoord en lost hij rebussen en andere puzzels op. Doordat het oefenen leuk is, slaat je kind de stof vaak beter op.