Privacy op het internet voor kinderen

Ieder kind heeft recht op privacy. Helaas wordt hier niet altijd rekening mee gehouden. Dit komt vooral door de stormachtige ontwikkeling die het internet heeft doorgemaakt en de opkomst van social media. Er wordt online steeds vaker persoonlijke informatie gedeeld en bovendien kun jij je kind tegenkomen op foto’s en video’s. Wie dit precies te zien krijgt, is alleen niet altijd duidelijk.

Om de privacy van je kind te beschermen, mag niet zomaar alles het internet op geslingerd worden. Hier moet namelijk uitdrukkelijk toestemming voor gegeven zijn. Als je kind nog minderjarig is, is er zowel toestemming van je kind zelf als van jou als ouder nodig. Dit geldt overigens niet alleen als iemand anders informatie, foto’s en/of video’s wil delen, maar ook als je dit zelf wil doen. Volgens het recht op privacy moet je kind hier zelf toestemming voor geven.

Ouders zijn zich vaak wel bewust van de gevaren die het internet met zich meebrengt, maar kinderen weten dit (nog) niet. Kijk er daarom niet raar van op als je kind zonder blikken of blozen persoonlijke informatie deelt met een wildvreemde. Om te voorkomen dat dit in verkeerde handen komt, moet je de privacy van je kind beschermen op social media. Alleen dan kan je kind social media namelijk veilig en verantwoord gebruiken.

Veel ouders kijken zo nu en dan met hun kind mee als ze online zijn. Op deze manier kun je in de gaten houden wat je kind op het internet allemaal uitspookt. Je kind kan zich wel anders gedragen als jij meekijkt. Hierdoor weet je nooit precies wat je kind online allemaal doet. Misschien worden persoonlijke gegevens zomaar ingevuld zonder dat er over de gevolgen nagedacht wordt. Omdat dit ten koste gaat van de online privacy van je kind, kun je duidelijk maken hoe hij de online identiteit moet beschermen. Het onderstaande stappenplan helpt je hier een handje bij.

Wil je de online privacy van je kind beschermen? Dat kan alleen als jij je bewust bent van hoe jij jezelf online gedraagt. Neem je social media-accounts eens onder de loep en kijk wat je de afgelopen jaren allemaal gedeeld hebt. Misschien schrik je wel van de hoeveelheid persoonlijke informatie die je hebt prijsgegeven. Het is bovendien handig om jezelf eens te googelen. Op deze manier ontdek je welke informatie er online allemaal over jou te vinden is.

Als je jezelf digitaal onderzocht hebt, kun je bepalen waar de grens ligt. Verwijder vervolgens alle berichten die over deze grens gaan, zodat jij je kind niet het slechte voorbeeld geeft. Vind je het lastig om te bepalen wat je wel en niet online kunt delen? Vraag andere ouders dan eens hoe zij het aanpakken. De inzichten die dit je oplevert, kun je gebruiken om te bepalen wat wel en niet acceptabel is om online te delen.

Brengt je kind veel tijd online door? Ga dan eens naast hem zitten en vraag wat hij doet. Oudere kinderen vinden dit misschien vervelend, maar jonge kinderen vinden het juist leuk als je met ze meekijkt. Beperk je niet alleen tot kijken, maar stel vooral ook vragen. Vraag bijvoorbeeld hoe het werkt, of je het ook een keer mag proberen en waarom het zo leuk is. Door belangstelling te tonen, is je kind waarschijnlijk sneller bereid om naar je te luisteren als het op privacy aankomt.

Ouders doen er bovendien goed aan zich in de (online) belevingswereld van hun kind te verdiepen. Dit kan bijvoorbeeld door te onderzoeken welke online diensten kinderen gebruiken en welke social media en sites populair zijn onder leeftijdsgenootjes. Je kind zal zo merken dat je er ‘verstand’ van hebt, waardoor hij sneller geneigd is om bij jou aan te kloppen als hij online tegen problemen aanloopt.

Steeds meer ouders beseffen dat het belangrijk is om kinderen het belang van online privacy bij te brengen. Dit is een goede ontwikkeling, maar lang niet iedereen weet wat je een kind wel en niet moet vertellen. Bedenk daarom eerst wat je precies onder de aandacht wilt brengen voordat je het gesprek begint. 

Vertel je kind in ieder geval dat het niet verstandig is om persoonlijke informatie online te plaatsen, zoals zijn naam, adres, woonplaats en de naam van de school waar hij op zit. Maak vooral ook duidelijk wat de mogelijke risico’s zijn als je kind deze gegevens wel online deelt. Als je kind hiervan schrikt, zal hij een volgende keer waarschijnlijk twee keer nadenken voordat hij gegevens deelt met een onbekend iemand.

Omdat er behoorlijk veel onderwerpen kunnen zijn die je onder de aandacht wilt brengen, ben je misschien bang dat je iets vergeet. Maak daarom een lijstje voor jezelf en leg deze naast je neer als je met je kind gaat praten. Als je het lijstje punt voor punt afwerkt, weet je zeker dat je geen belangrijke onderwerpen mist. Hierdoor hoef je niet bang te zijn dat de online privacy van je kind in het geding komt.

Zit je kind nog op de basisschool? Dan is het maken van afspraken en het opstellen van regels vaak voldoende om de online privacy te beschermen. Jonge kinderen houden zich hier doorgaans aan, want ze zijn bang voor consequenties als ze regels overtreden of afspraken niet nakomen. 

Afspraken maken en regels opstellen werkt vaak minder goed voor kinderen die al iets ouder zijn. Als je kind naar de middelbare school gaat, zoekt hij misschien steeds meer de grenzen op. Hierdoor is voorlichting over online gevaren vaak niet meer voldoende. Laat ze niet helemaal hun eigen gang gaan, want dat kan ten koste gaan van de privacy van je kind. Ga daarom met je puberende kind in gesprek om hen bewust te maken van zichzelf en zijn online gedrag.

De meeste kinderen zitten er niet op te wachten om met hun ouders te praten over hun online gedrag. Daarom wordt zo’n gesprek vaak als een verplicht nummer gezien. Je kind luistert wat jij te vertellen hebt en gaat vervolgens weer zijn eigen gang. In dat geval is er eigenlijk geen sprake van een gesprek, maar meer van een monoloog.

Wil jij je kind in laten zien dat hij voorzichtig moet zijn op het internet? Gun hem dan ook het woord. Dit kun je bijvoorbeeld doen door hem te vragen op welke social media hij actief is en wat hij ervan vindt. Vraag ook welke informatie hij online deelt en wat hij voor zichzelf houdt. Door open vragen te stellen, breng je een gesprek op gang. Je kind krijgt hierdoor het idee dat je hem serieus neemt, waardoor de informatie vaak beter binnenkomt dan wanneer je simpelweg vertelt wat hij wel en niet moet doen.

Als je kind inziet dat online privacy belangrijk is, denk je misschien dat jij je taak vervuld hebt. Dit is deels het geval, maar na verloop van tijd kan je kind steeds een stapje verder gaan. Hierdoor wordt er misschien toch informatie over je kind verspreid op het internet, terwijl je verteld hebt dat dit niet mag. Om de kans dat dit gebeurt te verkleinen, blijf je interesse tonen. Vraag bijvoorbeeld regelmatig of je kind nog iets leuks of interessants is tegengekomen op social media en of er nog nieuwe apps zijn uitgekomen. Je kunt zo het belang van online privacy telkens weer aanstippen, waardoor dit niet verwatert.

Als ouder wil je niet dat je kind zomaar van alles met iedereen online deelt. Sommige ouders weten precies hoe ze dit aanpakken, maar dat geldt niet voor iedereen. Behoor je tot de laatste groep? Dan heb je baat bij de onderstaande tips en afspraken over online privacy.

Heeft je kind ‘maar’ 50 volgers op Instagram en heeft zijn beste vriendje er 300? Dan voelt je kind zich misschien niet populair genoeg. Als reactie hierop kan hij mensen gaan volgen die hij niet kent, in de hoop dat zij hem ook gaan volgen. Kinderen zien hier vaak geen kwaad in, maar er zitten wel degelijk nadelen aan. Ook mensen die je kind niet kent, krijgen zijn berichten dan namelijk onder ogen.

Omdat de privacy van je kind in het geding kan komen als hij online ‘bevriend’ raakt met wildvreemden, is het belangrijk om hier met hem over te praten. Maak duidelijk dat het verstandig is om alleen vrienden te worden met mensen die hij persoonlijk kent, zoals klasgenootjes, buurtgenoten en familieleden. Als je kind twijfelt of hij een vriendschap met iemand aan moet gaan, kun je afspreken dat hij eerst naar jou komt om het erover te hebben. 

Om te voorkomen dat je kind zomaar overal zijn naam en adres invult, spreek je met hem af welke informatie hij wel en niet mag delen op het internet. Geef aan dat het niet verstandig is om persoonlijke informatie te delen en maak ook duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn als hij dit toch doet. Beperk je hierbij niet alleen tot registratie op websites, maar besteed ook aandacht aan social media en de berichten die hij hierop plaatst.

Sommige social media-platformen plaatsen automatisch een locatie bij het bericht. Hierdoor weten ‘vrienden’ altijd waar je kind uithangt als hij een nieuw bericht of een nieuwe foto of video deelt. Gelukkig kun je dit uitschakelen, zodat de privacy van je kind niet in het geding komt. Vertel je kind dat het ook niet verstandig is om foto’s of filmpjes te delen waaruit mensen kunnen afleiden waar hij woont of waar hij zich op dat moment bevindt.

Bij praktisch alle social media moet je kind zich eerst registreren voordat hij er gebruik van kan maken. Laat je kind niet direct zijn gang gaan als hij eenmaal een account heeft, maar zet zijn profiel eerst op ‘privé’. Op deze manier voorkom je dat iedereen de berichten kan lezen en foto’s en/of video’s kan zien die je kind plaatst. Bij de meeste social media-platformen kun je zelf de privacyinstellingen aanpassen. Hierdoor heb je zelf in de hand wie de berichten van je kind kan zien.

Wie zich ergens wil registreren, wordt vaak gevraagd naar zijn voor- en achternaam. Omdat kinderen zich er vaak nog niet bewust van zijn dat het niet altijd verstandig is om deze persoonlijke informatie te delen, vullen zij hun naam vaak gewoon in. Als je dit liever niet hebt, vertel je je kind dat mensen gegevens over hem op kunnen zoeken als ze zijn voor- en achternaam weten. Laat dit eventueel zien door zijn naam op Google in te typen. Stel daarom voor dat hij een bijnaam (nickname) gebruikt of alleen zijn voornaam invult als hij zich ergens registreert.

Veel ouders hameren erop dat hun kind online geen persoonlijke informatie deelt. Er wordt alleen niet altijd rekening gehouden met de privacy van anderen, terwijl dit minstens zo belangrijk is. Je zou het zelf namelijk ook niet prettig vinden als iemand anders een foto van jou of je kind deelt op het internet zonder dat je hier toestemming voor hebt gegeven. Breng je kind daarom bij dat hij ook de privacy van anderen respecteert. Leg hem bovendien uit welke (vervelende) gevolgen het kan hebben als hij dit toch doet. Dit zorgt vaak voor wat meer besef. 

Het internet barst van de leuke dingen, maar je kind kan ook iets naars tegenkomen. Zo ziet hij op TikTok misschien een eng filmpje. Als je kind hierdoor van slag raakt, is het belangrijk dat jij hem steunt. Laat hem weten dat hij altijd bij jou terecht kan als hij iets engs tegenkomt of als hij een probleem heeft. Je kunt dan advies geven of hem helpen om het probleem op te lossen. Voelt je kind zich niet gesteund? Dan probeert hij zelf misschien om een oplossing te vinden. Soms lukt dit, maar het probleem kan ook alleen maar erger worden.

Wie een bericht plaatst op social media, kan hier andere mensen in ‘taggen’. Dit is bijvoorbeeld leuk om te doen als je samen met iemand op de foto staat en deze deelt op social media. Als je niet wilt dat onbekenden foto’s van je kind te zien krijgen, vraag je hem om tags achterwege te laten. Vrienden – en soms zelfs vrienden van vrienden – van de persoon die je kind tagt, krijgen de foto dan namelijk ook te zien. Wil je niet dat een bericht waarin je kind getagd wordt op zijn tijdlijn verschijnt? Vink dit dan aan in de instellingen van het social media-platform waarop je kind actief is. 

Op het internet wordt informatie over van alles en nog wat gedeeld. Dit gebeurt onder meer via social media. Als je kind een bericht onder ogen krijgt, kan hij besluiten om hierop te reageren. Hier is op zich niets mis mee, maar hij kan zich beter niet mengen in discussies over controversiële onderwerpen. Door op dergelijke berichten te reageren, kan hij namelijk andere mensen kwetsen. Als hij meerdere mensen kwetst, kan dit zelfs leiden tot bedreigingen. Daarom is het niet prettig als de naam van je kind gelinkt wordt aan onderwerpen over bijvoorbeeld geloof of politiek.

Als je afspraken hebt gemaakt over het online gedrag van je kind, ga je ervan uit dat hij zich hieraan houdt. Toch kan je kind de grens opzoeken of hier zelfs overheen gaan. Je kunt hem constant controleren door zijn social media-profielen te bekijken, maar dit leidt waarschijnlijk tot frustratie bij je kind. Er is ook een andere manier om te kijken of je kind zich aan de afspraken houdt. Je kunt hem namelijk googelen. Kom je allerlei persoonlijke gegevens van je kind tegen? Dan wordt het tijd voor een gesprekje, want hij houdt zich niet aan de afspraken die jullie gemaakt hebben.