Alles over de leerkuil bij kinderen
Leren gaat met vallen en opstaan. Sommige dingen zijn voor je kind makkelijk, terwijl hij met iets anders misschien (veel) moeite heeft. Als je kind ergens niet uitkomt, is dit geen reden om je als ouder direct zorgen te maken. De kans is namelijk groot dat je kind zich in een leerkuil bevindt. Veel ouders hebben van deze term gehoord, maar niet iedere ouder weet precies wat het is. Daarom staat deze pagina volledig in het teken van de leerkuil bij kinderen. Je leest onder meer wat een leerkuil is en welke stappen je kind doorloopt als hij in de leerkuil zit.
Wat is een leerkuil? Een theoretische uitleg voor kinderen
De term ‘leerkuil’ is oorspronkelijk bedacht door de Engelsman James Nottingham, maar ook in het Nederlandse onderwijs kom je hem vaak tegen. Als ouder kun je hiermee in aanraking komen, maar dat geldt net zo goed voor je kind. Vraagt hij jou ooit wat er precies bedoeld wordt met een leerkuil? Dan is het wel handig als je hem dit kunt vertellen op een manier die voor je kind begrijpelijk is.
Als iemand het over een leerkuil heeft, wordt het proces bedoeld dat je kind doorloopt als hij iets nieuws leert. In feite kun je aan de naam al veel afleiden. Het begin van het leerproces brengt veel onzekerheden met zich mee. Vandaar dat je kind in deze fase in de leerkuil valt. Doordat hij stapje voor stapje naar het einddoel toewerkt, klimt hij steeds verder uit de kuil. Is het hem gelukt om uit de leerkuil te klimmen? Dan heeft hij iets nieuws geleerd.
Wil jij je kind uitleggen hoe de leerkuil werkt? Laat hem de bovenstaande afbeelding dan zien en licht de verschillende stappen toe. Vertel hierbij dat leren soms lastig is, maar dat het goed is om door te zetten. Als jij je kind leert om niet bij de eerste beste tegenslag op te geven, lukt het hem uiteindelijk om uit de leerkuil te komen. Maak bovendien duidelijk dat het niet erg is om fouten te maken. Vertel je kind dat je dit zelf ook doet en laat het hem eventueel ook zien.
Leerkuil bij hoogbegaafde kinderen
Als je kind hoogbegaafd is, valt hij misschien niet in de leerkuil. Doordat de ‘nieuwe’ stof voor hem te makkelijk is, springt hij er in één keer overheen. Het gevolg hiervan is dat hij iets geleerd heeft zonder fouten te maken. Dit moedig je als ouder misschien alleen maar aan, maar het heeft ook een keerzijde. Hoogbegaafde kinderen worden hierdoor namelijk perfectionistisch. Zodra ze eenmaal in één keer over de leerkuil zijn gesprongen, denken ze dat ze dit de volgende keer opnieuw kunnen en nemen ze met minder geen genoegen. Vandaar dat veel hoogbegaafde kinderen perfectionistisch zijn.
Hoe slim hoogbegaafde kinderen soms ook zijn, het lukt ze lang niet altijd om iets nieuws te leren zonder in de leerkuil te vallen. Is je kind hoogbegaafd en niet gewend om fouten te maken? Dan loopt zijn zelfvertrouwen waarschijnlijk een deuk op als hij toch een fout maakt en hierdoor in de leerkuil valt. Doordat hij niet bekend is met deze kuil, bekruipt hem mogelijk het gevoel dat hij er nooit uit zal komen. Als ouder is het dan belangrijk om je kind te vertellen wat de leerkuil is en uit te leggen hoe deze werkt.
Fixed mindset vs. Growth mindset
Sommige kinderen vinden het niet leuk om in de leerkuil te vallen, omdat ze denken dat ze hier nooit meer uit komen. Andere kinderen tillen hier niet te zwaar aan, want zij zijn ervan overtuigd dat ze iets nieuws kunnen leren. Kinderen die tot de eerste groep behoren hebben een fixed mindset en kinderen die tot de tweede groep behoren hebben een growth mindset. Maar wat is eigenlijk het verschil tussen deze twee mindsets? Dat lees je op deze pagina.
Hoe werkt de leerkuil? 6 stappen
Wanneer je kind op het punt staat iets nieuws te leren, is de kans groot dat hij hiervoor eerst door de leerkuil moet. Hij doorloopt dan in feite zes stappen. Benieuwd om welke stappen het gaat? Hieronder staan ze op een rijtje. Bij iedere stap volgt een korte uitleg, zodat je weet waar je kind precies doorheen gaat als hij iets nieuws leert.
Krijgt je kind op school nieuwe lesstof of leert hij een nieuwe vaardigheid? Dan bedenkt hij voor zichzelf eerst hoe hij dit het beste aan kan pakken. Als je kind dit eenmaal weet, denkt hij waarschijnlijk dat hij weet wat hij moet doen om succes te boeken.
Als je kind tegen problemen aanloopt bij bijvoorbeeld een vraagstuk, stelt hij zichzelf allerlei vragen om tot de juiste oplossing te komen. Hij ontdekt in dat geval dat iets nieuws leren hem toch meer moeite kost dan hij op voorhand dacht.
Kinderen die zelf niet tot een oplossing komen, bevinden zich in het midden van de leerkuil. Doordat ze niet weten hoe ze verder moeten gaan, lopen ze min of meer vast. Je kind kan zich hierbij neerleggen, maar het is juist de bedoeling dat hij doorzet.
In deze stap probeert je kind een andere aanpak. Doordat hij doorzet, lukt het hem mogelijk toch om een probleem op te lossen of een nieuwe vaardigheid te leren. Komt je kind er zelf niet uit? Dan doet hij er goed aan om hulp in te schakelen.
Doordat je kind heeft doorgezet in de vorige stap, krijgt hij steeds meer het gevoel dat het hem gaat lukken om een probleem op te lossen of een nieuwe vaardigheid te leren. Hij begint beetje bij beetje uit de leerkuil te klimmen. Zonder zijn inzet en doorzettingsvermogen was dit waarschijnlijk niet gelukt.
Als je kind deze zesde en laatste stap van de leerkuil bereikt heeft, heeft hij het probleem opgelost of een nieuwe vaardigheid geleerd. Hij is in dat geval uit de leerkuil geklommen. Dit geeft zijn zelfvertrouwen een boost en hij heeft het idee dat hij de hele wereld aankan. Je kind is vanaf hier ook in staat om terug te kijken op het proces en kan vertellen welke stappen hij doorlopen heeft om zijn uiteindelijke doel te behalen.