‘Mama, wat is nadenken eigenlijk? En waar was ik voor ik uit jouw buik kwam? Denk jij dat wij de enige mensen zijn in het heelal?’ ‘Uuhhm, jeetje lieverd, nou ja, we googlen het straks wel even…’. Tja, wat een vragen soms! Ga eens het gesprek aan met je kind en bekijk de wereld vanuit de open blik van je kleine filosoof. Samen filosoferen kan je enorm verrassen!
Van filosoferen kun je leren
Langzaamaan wordt het steeds vaker geïntroduceerd op basisscholen; filosoferen met kinderen. Maar filosoferen is voor kinderen niks nieuws; velen van hen doen het dagelijks zonder dat ze het zelf weten! Het woord filosofie is afgeleid van het Griekse woord philosophía (φιλοσοφία) en betekent letterlijk ‘liefde voor wijsheid’. Filosofen willen dus graag slimmer worden door meer informatie te vergaren. Van nature iets dat kinderen op zekere leeftijd allemaal laten zien; een eindeloze stroom van vragen en een onuitputtelijke drang om kennis te vergaren. Ja kijk maar eens goed naar je lieve schat daar op de bank achter zijn tablet; je bent je er niet altijd van bewust, maar je hebt een kleine filosoof voortgebracht!
(Kinder)filosofie in een notendop
Filosoferen met je kind; het klinkt leuk, maar hoe begin je? Centraal staat de stelling waarover jullie gaan filosoferen. Bijvoorbeeld: ‘Het is een goede ontwikkeling dat de laptop is uitgevonden.’ Laat de stelling goed tot jullie doordringen. Vervolgens ga je de dialoog met elkaar aan. De een geeft zijn mening over de stelling, de ander neemt de rol aan van kritische vragensteller, met als doel meer kennis over het onderwerp te vergaren. Bijvoorbeeld de mening van je kind is: ‘Ik ben het eens met de stelling “laptops zorgen ervoor dat we veel kunnen opzoeken op Google”, want daar worden we slimmer van’. Jouw kritische vraag daarop zou kunnen zijn: ‘Hoe maakt Google ons slimmer via de laptop?’ en ‘Is alles dat we lezen via Google ook waar?’ en ‘Waarom moeten we eigenlijk slimmer worden?’. Draai de rollen hierna ook om. Het hoofddoel is om door middel van dit proces samen tot kennis te komen.
Filosofie voor beginners: TIPS!
- Kies zorgvuldig een geschikt tijdstip om te filosoferen met je kind. In de meeste gevallen is de avond niet het beste moment. In de avond wil je juist op een rustige manier toewerken naar bedtijd en de hersenactiviteit van je kind juist verminderen. Het avondeten is wel een uitgelezen moment om samen eens fijn te filosoferen. Tip voor een stelling tijdens het avondeten: “Je lichaam heeft veel groente nodig om gezond te blijven”. Als je kind slim is, dan komt hij er misschien toch nog mee weg om de broccoli te laten liggen 😉.
- Filosoferen hoeft helemaal niet zwaar of hoogdravend te zijn, zoals vaak wel wordt gedacht. Het ligt er helemaal aan hoe jij het als ouder uitdraagt en stimuleert. Breng het luchtig en met een lach.
- Bedenk samen met je kind een stelling. Indien je een onderwerp minder geschikt vindt voor je kind, leg dan duidelijk uit waarom. Stel een stelling voor die dicht bij de belevingswereld ligt van je kind, qua leeftijd en interesses. Zo krijgen ze de smaak meteen goed te pakken. Is je kind al ouder of heeft het al ervaring met filosoferen? Dan zou je ook een probleemstelling kunnen formuleren, om wat extra uitdaging te bieden.
- Stuur je kind tijdens het filosoferen op geen enkel vlak. De kern van filosoferen is het denken met een open vizier en het naar boven halen van zoveel mogelijk kennis. Kinderen kunnen vaak zo’n verrassende antwoorden geven als ze ongeremd mogen denken en praten. Laat je kind dus altijd volledig uitpraten.
- Ga in een ruimte zitten waarin je niet afgeleid wordt (mobile devices bij voorkeur even uit het zicht). Maak het gezellig en aantrekkelijk in de ruimte waar je zit, neem er bijvoorbeeld ook wat lekkers bij te eten en drinken, zodat het een leuke totaalbeleving is.
- Zorg er als ouder voor dat je toewerkt naar de afronding van een stelling en dat de uitkomst bevredigend is voor jullie beiden. Vat goed samen op welke manier jullie allebei wijzer zijn geworden van jullie filosofisch dialoog.