Veiligheid op internet en social media: hoe bescherm je je kind online?

Veel volwassenen weten inmiddels aardig goed hoe ze veilig internetten, maar kinderen weten nog niet hoe ze dit doen. Daarom komen hier een aantal onderwerpen aan bod die een belangrijke rol spelen in de online veiligheid van je kind.

Je kind kan op het internet veel leuke dingen doen, maar hij kan er ook in aanraking komen met minder leuke dingen. Veel ouders zijn zich alleen niet bewust van online gevaren waar hun kind mee te maken kan krijgen. Om je hier wat meer inzicht in te geven, heeft Squla hier een aantal online gevaren voor kinderen op een rijtje gezet.

Op het internet is werkelijk waar alles te vinden. Je kunt het zo gek niet bedenken of er zijn beelden van. Sommige van deze beelden zijn niet geschikt voor kinderen. Zo kan je kind bijvoorbeeld een enge video tegenkomen op een website die niet geschikt is voor (jonge) kinderen. Kijken ze dit filmpje toch? Dan kan dit je kind angstig maken. Daarnaast wil je niet dat je kind een pornowebsite bezoekt. Door ouderlijk toezicht in te schakelen, voorkom je dat ze dit soort beelden te zien krijgen.

Als je kind actief is op social media, kunnen ze makkelijk in contact komen met andere mensen. Hier kan hij niet alleen chatten met mensen die hij persoonlijk kent, maar ook met wildvreemden. Dit brengt risico’s met zich mee, want je kind kan mogelijk te maken krijgen met grooming. Hier is sprake van als een volwassene hen vraagt om seksuele handelingen te verrichten voor de camera of naaktfoto’s te sturen.

Besteed je kind veel tijd aan social media? Ga eens in gesprek met je kind en breng de term grooming bij hen onder de aandacht. Leg uit wat het is en hoe je een ‘groomer’ kunt herkennen. Maak je kind ook duidelijk dat ze niet zomaar adresgegevens aan iemand moeten geven die ze niet kennen. Laat ze bovendien nooit in het echt met een wildvreemde afspreken. 

Waar pesten zich vroeger vaak afspeelde op het schoolplein of in de speeltuin, gebeurt dit tegenwoordig steeds vaker online. Deze vorm van pesten wordt ook wel cyberpesten genoemd. Hier is bijvoorbeeld sprake van als er ongevraagd foto’s van iemand verspreid worden. Het aanmaken van nepaccounts of iemand hacken valt ook onder cyberpesten.

Een belangrijk verschil met ‘fysiek’ pesten is dat cyberpesten veel makkelijker is. Doordat er niemand recht tegenover je staat, kost het minder moeite om iemand uit te schelden. De opkomst van groepschats en social media heeft het bovendien een stuk makkelijker gemaakt om over anderen te roddelen. Cyberpesten kan hierdoor 24/7 doorgaan, waardoor de impact op je kind vaak groter is dan bij ‘fysiek’ pesten. Reden genoeg om dit gevaar serieus te nemen.

Zit je zelf op social media? Dan heb je vast weleens online challenges voorbij zien komen. De ‘bottle flip challenge’, ‘tanden vijlen challenge’ en de ‘blackout challenge’ zijn hier voorbeelden van. Sommige van deze challenges zijn onschuldig, maar er zitten ook challenges tussen die (levens)gevaarlijk kunnen zijn. Daarom wil je waarschijnlijk niet dat je kind zomaar aan iedere challenge meedoet.

Als vriendjes en/of vriendinnetjes meedoen aan een online challenge, wil je kind waarschijnlijk niet achterblijven. Laat je kind niet zomaar zijn gang gaan, maar spreek af dat ze het hier eerst met jou over hebben. Vraag om welke uitdaging het gaat en wat de bedoeling is. Op basis hiervan kun je bepalen of je kind eraan deel kan nemen. Waarschuw je kind altijd voor eventuele risico’s. Vind je het te gevaarlijk of heb je twijfels? Leg je kind dan uit dat je liever niet wilt dat ze meedoen aan de online challenge.

Veel kinderen vinden het leuk om foto’s en filmpjes te maken met hun telefoon. Als je kind ook op social media zit, is de kans aanwezig dat zij zo nu en dan foto’s en/of filmpjes delen. Je kind ziet hier misschien geen kwaad in, maar het kan tegen ze gebruikt worden. Zo kunnen andere mensen deze foto’s bijvoorbeeld ongewenst gebruiken en delen met anderen. 

Heeft je kind een foto of filmpje online gezet en ben je hier niet blij mee? Dan kun je hen vragen deze te verwijderen. Toch is dit niet voldoende. De foto of video kan immers al online verspreid zijn. Hierdoor is het praktisch onmogelijk om beeldmateriaal weer offline te halen. Zorg dat je kind zich hier bewust van is. Wijs daarnaast op de risico’s van het delen van foto’s en filmpjes, zoals ongewenst gebruik hiervan. 

Als je kind iets leest op het internet, is de kans groot dat het wordt geloofd. Helaas is lang niet alles wat online staat ook waar. Iedereen kan immers zelf dingen op het internet zetten. Waarschuw je kind daarom voor nepnieuws (fake nieuws) en hoaxes. Leg uit dat je niet alles moet geloven wat je online tegenkomt, zeker niet als het op social media staat.

Nepnieuws lijkt tegenwoordig steeds meer op echt nieuws. Dit komt doordat het qua uitstraling niet onderdoet voor de berichten die bijvoorbeeld nieuwssites publiceren. Hierdoor vind je kind het misschien lastig om in te schatten wat wel en niet waar is. Spreek daarom af dat aan jou gevraagd wordt of het nepnieuws of een hoax is als hierover wordt getwijfeld. Jij kunt hier waarschijnlijk vrij snel over oordelen. Je kunt eventueel samen met je kind op onderzoek uitgaan. Zo leren ze dat ze zelf ook uit kunnen zoeken of iets echt of nep is.

Kinderen spelen vaak spelletjes op hun smartphone. De meeste spelletjes zijn gratis, maar er kunnen wel beperkingen aan een gratis spel zitten. Zo heeft je kind bijvoorbeeld maar een bepaald aantal levens of credits. Zijn deze op? Dan kan die wachten tot hij nieuwe levens of credits krijgt, maar je kind kan ze ook kopen. Omdat je kind hierdoor direct verder kan spelen, besluit hij misschien om levens of credits bij te kopen.

Als je kind een zogeheten in-app aankoop doet, wordt het geld misschien van jouw bankrekening of creditcard afgeschreven. Aangezien veel kinderen niet beseffen dat ze geld uitgeven als ze levens of credits kopen, doen ze dit mogelijk meermaals. Hierdoor kunnen de kosten hoog oplopen. Dit voorkom je door via ouderlijk toezicht in-app aankopen te blokkeren. Je kunt ze eventueel ook beveiligen met een wachtwoord. In dat geval moet je kind jou altijd eerst om toestemming vragen voordat hij daadwerkelijk een aankoop kan doen.

Kijkt je kind vaak filmpjes op YouTube of is hij actief op Instagram? Dan kijkt hij waarschijnlijk niet alleen naar de filmpjes en foto’s, maar leest hij ook de reacties. In dat geval kan hij op extreme reacties of scheldpartijen stuiten. Op het internet worden soms de meest gruwelijke reacties geplaatst onder filmpjes en foto’s.

Aangezien heftige reacties onder filmpjes en foto’s veel voorkomen op het internet, denkt je kind misschien dat dit normaal is. Reden genoeg om het eens met hem over dit onderwerp te hebben. Er kunnen namelijk ook dergelijke reacties onder zijn foto’s en filmpjes geplaatst worden. Maak je kind duidelijk dat dit onderdeel is van de online communicatie van andere mensen, en dat dit niet iets is wat hij na moet doen. Vertel hem dat hij het zich niet persoonlijk aan moet trekken en adviseer hem bovendien vooral niet op haatreacties te reageren.

Als je kind actief is op het internet, kan hij in aanraking komen met spam en virussen. Deze kunnen bijvoorbeeld op zijn smartphone terechtkomen als hij op een link klikt. Omdat kinderen zich vaak (nog) niet bewust zijn van dit gevaar, klikken zij misschien op een link zonder hierover na te denken of de link te bekijken. Spreek daarom met je kind af dat hij nooit op een link klikt die op social media onder een foto of filmpje geplaatst is. Laat hem bovendien niet op linkjes klikken die hij via de mail toegestuurd krijgt.

Omdat kinderen niet altijd weten wanneer een link verdacht is, klikken ze er soms toch op. Om te voorkomen dat er direct een virus op het apparaat van je kind komt, gebruik je een antivirusprogramma. Zo’n programma beschermt (mobiele) apparaten tegen virussen en malware, waardoor het niet direct een ramp is als je kind (per ongeluk) op een vreemde link klikt. 

Via de chatfunctie van social media kan je kind berichten ontvangen van mensen die ook actief zijn op het platform. Het kan voorkomen dat je kind een link toegestuurd krijgt. Nieuwsgierig als hij is, klikt je kind waarschijnlijk op de link om te kijken wat het is. Als hij vervolgens zijn gegevens invult, kan hij slachtoffer worden van cybercrime. Zijn gegevens komen dan in verkeerde handen. Als er een bankrekening aan het account van je kind gekoppeld is, kan deze zelfs geplunderd worden door cybercriminelen.

Cybercrime is tegenwoordig een van de grootste online gevaren. Omdat kinderen vaak goedgelovig zijn, zijn ze een makkelijke prooi. Vandaar dat cybercriminelen zich vaak richten op sites die veel door kinderen gebruikt worden. Reden genoeg om je kind over cybercrime te vertellen als hij actief is op het internet. Laat je kind niet maar zo op linkjes klikken en vertel hem dat hij ook geen gegevens in mag vullen. Je verkleint zo de kans dat je kind – en jij – slachtoffer wordt van cybercrime.

Speelt je kind online spelletjes of is hij actief op social media? Dan kan hij met van alles en nog wat in aanraking komen, zowel leuke als minder leuke dingen. Wat veel kinderen alleen niet weten, is dat ze online risico lopen. Daarom is het belangrijk om je kind online te beschermen. Hierdoor voorkom je bijvoorbeeld dat hij slachtoffer wordt van cybercrime. Weet je niet precies hoe jij je kind online beschermt? Dan heb je vast en zeker baat bij de onderstaande tips.

Voordat je kind voor het eerst online gaat, is het verstandig om met hem te praten over de risico’s die hij op het internet loopt. Je creëert zo bewustwording en dat zorgt er waarschijnlijk voor dat je kind voorzichtiger is op het internet. Beperk je overigens niet alleen tot het voorbereiden, maar evalueer ook regelmatig. Vraag je kind bijvoorbeeld wat hij allemaal doet op het internet, welke sites hij graag bezoekt en of hij op social media zit. 

Begrijp je niet waar je kind mee bezig is? Of gebruikt hij termen waar je nog nooit eerder van gehoord hebt? Laat het hem dan uitleggen. Je toont zo niet alleen interesse in de belevingswereld van je kind, maar het wordt voor jou ook makkelijker om te begrijpen wat je kind online allemaal doet.

Veel kinderen hebben een hekel aan regels, maar toch is het belangrijk om ze op te stellen als je kind veel tijd op het internet doorbrengt. Om te voorkomen dat je belangrijke zaken over het hoofd ziet, staan hieronder een aantal voorbeelden van regels voor internetgebruik op een rijtje. 

Je kind online beschermen is lastig als je niet precies weet wat hij allemaal doet op het internet. Gelukkig zijn er tegenwoordig allerlei manieren om je kind online in de gaten te houden. Zo kun je bijvoorbeeld ouderlijk toezicht instellen op de telefoon van je kind. Dit kun je doen via het besturingssysteem, maar ook via de browser. Speciale software of een app voor ouderlijk toezicht installeren behoort ook tot de mogelijkheden. Circle, Qustodio, Norton Family, Kliksafe en Google Family Link zijn hier voorbeelden van. Hiermee kun je het surfgedrag van je kind in de gaten houden, waardoor het een stuk makkelijker wordt om hem te beschermen.

Privacy is een groot goed. Dit geldt niet alleen voor je eigen privacy, maar net zo goed voor de privacy van je kind. Veel kinderen zijn zich hier alleen (nog) niet bewust van. Hierdoor delen ze online soms informatie die ze beter voor zichzelf kunnen houden. Om te voorkomen dat dit in verkeerde handen valt, is er een belangrijke rol weggelegd voor jou als ouder. Jij bent immers verantwoordelijk voor het beschermen van de privacy van je kind.

Als je kind een smartphone heeft, gebruikt hij deze waarschijnlijk ook buiten de deur. Hierdoor is het onmogelijk om 24/7 een oogje in het zeil te houden. Gelukkig kun je de instellingen voor ouderlijk toezicht zo aanpassen dat je kind geen persoonlijke informatie kan delen op het internet. Hierdoor hoef je hem niet constant in de gaten te houden als hij online is. 

Laptops zijn vaak standaard voorzien van een webcam. Maakt je kind veel gebruik van zo’n apparaat, maar heeft hij de camera niet of nauwelijks nodig? Plak deze dan af. Webcams zijn namelijk relatief makkelijk te hacken. Wanneer zo’n camera gehackt is, kan een crimineel meekijken en foto’s en video’s maken van je kind. Deze kan hij vervolgens verspreiden op het internet, waardoor je kind ineens op tal van sites voor kan komen.

Als je kind de webcam zo nu en dan gebruikt, is afplakken niet ideaal. Je moet het plakkertje dan namelijk constant verwijderen en weer aanbrengen. In dat geval kun je een ‘webcam schuifje’ kopen. Heb je deze over de webcam van de laptop van je kind geplakt? Dan kun je hem sluiten als je kind de camera niet gebruikt en openen als hij hem wel nodig heeft. Je voorkomt zo dat hackers ongewenst beeldmateriaal van je kind kunnen verzamelen via de webcam.

Wil je kind TikTok, Snapchat, Whatsapp of Instagram gebruiken? Dan moet hij eerst een account aanmaken. Hij kiest een inlognaam en bedenkt een wachtwoord. Veel kinderen gebruiken hun voor- en achternaam of e-mailadres als inlognaam en kiezen voor een wachtwoord dat ze makkelijk kunnen onthouden. Helaas gaat het vaak om een zwak wachtwoord. Dergelijke wachtwoorden zijn makkelijk te hacken, waardoor je kind risico loopt op het internet.

Omdat jij je kind online wilt beschermen, is het verstandig om aandacht aan zijn wachtwoorden te besteden. Vertel hem wat het belang van een veilig wachtwoord is en help hem eventueel om er eentje te bedenken. Kun je hier nog wel wat hulp bij gebruiken? Dan biedt een wachtwoordmanager uitkomst. Hiermee kan je kind niet alleen veilige wachtwoorden bedenken, maar worden zijn wachtwoorden ook veilig opgeslagen. Bovendien hoeft hij alleen het wachtwoord van de wachtwoordmanager te onthouden. Zijn andere wachtwoorden zijn hier immers opgeslagen.

Bij het horen van het woord ‘zoekmachine’ denken de meeste mensen al snel aan Google. Niet gek, want dit is de bekendste en meest gebruikte zoekmachine ter wereld. Hierdoor is de kans groot dat je kind er ook gebruik van maakt. De resultaten die een zoekmachine toont, worden alleen niet gefilterd. Hierdoor kan je kind op sites terechtkomen die ongepast zijn voor zijn leeftijd. Laat je kind daarom gebruik maken van een kindveilige zoekmachine.

Het grote voordeel van een kindveilige zoekmachine is dat hij rekening houdt met de leeftijd van je kind. Hierdoor hoef je niet bang te zijn dat je kind op een website komt die ongepast is voor hem. Daarnaast houdt een kindvriendelijke zoekmachine rekening met het leesniveau van je kind. Wil je niet dat je kind pornosites of websites met geweld bezoekt? Laat hem dan een kindveilige zoekmachine gebruiken.

Hoe meer tijd je kind online doorbrengt, des te meer risico hij loopt. Wil jij je kind online beschermen? Overweeg dan om schermtijd in te stellen. Je voorkomt dan dat je kind uren achtereen met een smartphone of tablet bezig is. Wie met schermtijd wil werken, kan zelf de tijd in de gaten houden en aangeven wanneer het genoeg is. Het risico hiervan is dat je de tijd kunt vergeten als je ergens mee bezig bent. Gelukkig zijn er hulpmiddelen om je te helpen de schermtijd te beperken, zoals Qustodio. Als je via deze software een schermtijd instelt, kan je kind zijn smartphone of tablet niet meer gebruiken als de maximale tijd bereikt is.