Onderzoek en testen van dyslexie bij kinderen

Wie denkt dat ieder kind maar zo een dyslexieonderzoek kan ondergaan, heeft het mis. Een kind moet namelijk doorverwezen worden naar een instelling door zijn eigen school. Dit mag pas als je kind drie keer achter elkaar een lage Cito-score heeft op het onderdeel lezen bij de zogeheten ‘drie minuten toets (DMT). Deze toets – die vanaf groep 3 op de basisschool wordt afgenomen – meet hoe nauwkeurig en snel kinderen kunnen lezen. Dit gebeurt door vast te stellen hoeveel losse woorden je kind in drie minuten kan lezen. 

Wanneer je vroeger slecht scoorde bij meerdere achtereenvolgende spellingtoetsen, kwam je ook in aanmerking voor dyslexieonderzoek. Door de het nieuwe Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling 3.0 – dat 1 januari 2022 werd ingevoerd – is dit niet langer het geval. Alleen kinderen met ernstige leesproblemen komen tegenwoordig namelijk nog in aanmerking voor een dyslexietest.

Als je kind bij drie achtereenvolgende ‘drie minuten toetsen’ tot de slechtste tien procent behoort, wordt hij doorverwezen voor dyslexieonderzoek. De school vult een formulier in en vraagt jou als ouder om dit ook te doen. Vervolgens moet er bij de gemeente een beschikking aangevraagd worden. Pas als dit gebeurd is, mag er een dyslexietest uitgevoerd worden door een instantie die hier bevoegd voor is. Je kunt hier vervolgens een afspraak maken voor een dyslexieonderzoek. 

Een dyslexieonderzoek kost geld. Toch is het niet zo dat je ook altijd zelf opdraait voor de kosten. Zo worden sinds januari 2015 de kosten voor onderzoek en behandeling van ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) vergoed door de gemeente waar je kind woonachtig is. Sinds 1 januari 2022 kun je ook een vergoeding krijgen als er sprake is van bijkomende problematiek. Dit is niet vanzelfsprekend, want de kosten worden alleen vergoed als er sprake is van een ernstige achterstand op het gebied van technisch woordlezen.

Er gelden overigens een aantal voorwaarden om de kosten voor dyslexieonderzoek vergoed te krijgen. Zo kom je bijvoorbeeld alleen in aanmerking voor een vergoeding als je kind op het moment van aanmelden minimaal 7 en maximaal 12 jaar oud is en op de basisschool zit. Bovendien moet er een leesdossier zijn waaruit blijkt dat er extra hulp is geweest om een poging te doen de leesvaardigheid van je kind te verbeteren. Tot slot moet de school het vermoeden hebben dat er sprake is van ernstige dyslexie (ED).

In veel gemeenten worden de kosten voor dyslexieonderzoek vergoed, maar er zijn ook gemeenten waarin dit niet het geval is. Als de gemeente de kosten niet vergoedt, betekent dit dat je hier zelf voor opdraait. Zo’n onderzoek kost bij de meeste instanties meer dan 700 euro. Een flinke investering dus, maar het is belangrijk om uitsluitsel te krijgen. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat je kind dyslexie heeft, kun je op zoek gaan naar de beste dyslexie behandeling.

Om te bepalen of je kind dyslexie heeft, worden er verschillende testen afgenomen. In eerste instantie wordt er gekeken wat het lees- en spellingsniveau van je kind is. Hier blijft het niet bij, want er wordt ook onderzoek gedaan naar de basisvaardigheden die je kind heeft van lezen en spelling. Daarnaast worden er testen afgenomen om te bepalen wat het IQ van je kind is en hoe het gesteld is met zijn geheugen. Tot slot wordt je kind ook nog gescreend op eventuele gedragsproblemen.

Aangezien er verschillende testen afgenomen worden om te bepalen of je kind dyslexie heeft, duurt zo’n onderzoek ongeveer een dagdeel. Het kan zijn dat er extra onderzoek nodig is om dyslexie vast te stellen of juist uit te sluiten. In dat geval kan een dyslexietest ook twee dagdelen duren.

Als je kind een dyslexietest heeft afgelegd, wil je waarschijnlijk zo snel mogelijk weten wat de uitkomst is. In de meeste gevallen krijg je dit direct te horen, zodat je weet waar je aan toe bent. In grote lijnen kan een dyslexietest drie uitkomsten hebben. Hieronder zet Squla de mogelijke uitkomsten op een rijtje, inclusief een korte toelichting.

Bij ED profiteert je kind niet van de extra hulp op het gebied van begrijpend lezen en spelling die de school hem biedt. Je kind wordt in dat geval doorverwezen naar een aanbieder van dyslexiezorg voor een aanvullende behandeling. De kosten voor een behandeling worden vergoed door de gemeente als je kind ED heeft. 

UIt de test komt naar voren dat je kind dyslexie heeft, maar dat het om een vorm gaat die niet ernstig genoeg is voor verdere behandeling. Je kunt er toch voor kiezen om je kind te laten behandelen voor dyslexie, maar dan draai je zelf op voor de kosten van deze behandeling.

Een dyslexietest kan ook uitwijzen dat je kind niet dyslectisch is. Heeft hij wel moeite met lezen en schrijven? Dan wordt dit door een ander probleem veroorzaakt.

Blijkt uit de test dat je kind dyslexie heeft? Dan krijgt je kind een dyslexieverklaring. Dit is zowel bij ED als niet-ernstige dyslexie het geval. In de verklaring staat dat onderzoek heeft aangetoond dat er sprake is van dyslexie. Daarnaast worden in de dyslexieverklaring eventuele compenserende maatregelen genoemd. Hierbij moet je denken aan middelen of extra hulpmiddelen die je kind helpen bij het lezen en spellen, zoals extra tijd voor toetsen waarbij veel gelezen moet worden of het gebruik van spellingkaarten. 

Naast compenserende maatregelen kunnen er ook dispenserende maatregelen op een dyslexieverklaring staan. Deze gaan een stap verder dan de compenserende maatregelen. Een vrijstelling voor lees- en schrijftaken is een voorbeeld van een dispenserende maatregel. Het kan ook zijn dat een overhoring of toets voortaan mondeling afgenomen wordt in plaats van schriftelijk. Dit is vooral aannemelijk als je kind ernstige dyslexie heeft. 

Is er dyslexie vastgesteld bij je kind? Dan ben je misschien benieuwd wat je hiertegen kunt doen. Ondanks dat dyslexie een blijvende stoornis is, is het niet zo dat behandelen niet mogelijk is. Er zijn namelijk verschillende behandelingen die je kind leren om te gaan met dyslexie. Benieuwd hoe dyslexie behandelen in zijn werk gaat en welke behandelingen er allemaal zijn? Neem dan een kijkje op de onderstaande pagina. Hier vertelt Squla je alles wat je over dyslexie behandelen moet weten.