Tips van juf Shelby: zó word je een goede thuisleerkracht

Je wilt je kind zo goed mogelijk helpen, je ziet allemaal mooie foto’s voorbij komen op social media van hardwerkende kids met dagritmes en schema’s… en toch lukt het bij jou niet zoals je gewild had. Wees gerust, iedereen is zoekende! Zelfs de juffen onder ons vinden het niet gemakkelijk om thuis onderwijs te geven. Niet alleen jij, maar ook je kind moet wennen aan deze geheel nieuwe situatie. En dat gaat ook wel eens samen met de nodige irritatie of een ruzie.

Natuurlijk wil je dat je kind iedere dag het schoolwerk goed maakt, maar vergeet niet dat ook in de klas, het wel eens een dag even niet zo lekker gaat. Dat ook jouw kind wel eens een opdracht niet begrepen heeft en het schrift inlevert. Dus al zit er thuis nu een mindere dag tussen: don’t worry… morgen weer een nieuwe dag! Veel lesstof wordt bovendien meerdere keren herhaald aangeboden.

‘Ik hoor en ik vergeet. Ik zie en ik onthoud. Ik doe en ik begrijp.’ (Confucius)

Alleen iets lezen of een filmpje kijken laat kinderen nieuwe lesstof nog niet helemaal eigen maken, maar door het vervolgens zelf te ervaren, te verwerken in een opdracht of door te ‘doen’ wel. Probeer bij een rekenles juist de dagelijkse situaties erbij pakken. Dus pannenkoeken bakken bij breuken en de schutting opmeten als je het metrieke stelsel behandeld. Dat maakt het voor kinderen echt concreet én leuk. Op school is daar niet altijd de mogelijkheid, de materialen en de tijd voor, maar thuis wél. Lukt vandaag die les uit het boek niet, ga dan samen praktisch aan het werk. Er zijn zoveel leerzame praktische onderwerpen uit het dagelijks leven die je thuis spelenderwijs kunt doen en leren.

Als juf heb ik lesdagen die fantastisch lopen en lesdagen waarop ik blij ben dat toevallig niet de onderwijsinspectie achter in de klas zit. Eén van de eerste dingen die je leert op de PABO is een lesvoorbereiding maken. Aan de hand van verschillende stappen bereid je de lessen voor:

Ter plekke ineens iets bedenken is lastiger, dan wanneer je hier vooraf over nagedacht hebt. Als ik een les goed heb voorbereid, loopt de dag dan ook veel soepeler. Dat geldt ook voor thuis. Bekijk vooraf wat voor soort les het is en wat er geleerd moet worden. Bedenk ook alvast een leuke activiteit voor tussendoor en een spelletje voor in het pauze moment.

Tip: Check mijn blog over energizers met 10 leuke beweegactiviteiten voor thuis.

Op school wordt veel aandacht besteed aan de zelfstandigheid van kinderen. Veel leerkrachten werken met een stoplicht in de klas. Hierdoor is het voor alle kinderen duidelijk wanneer de leerkracht helpt en wanneer er zelfstandig gewerkt moet worden.

Groen: je mag vragen stellen aan de juf.
Oranje: je mag (fluisterend) overleggen met een klasgenootje.
Rood: zelfstandig werken, je mag geen vragen stellen (stilte).
Zo’n stoplicht kun je heel eenvoudig thuis maken van gekleurd papier, of laat je kind er zelf één knutselen door bijvoorbeeld 3 WC-rolletjes in de kleuren te verven.

Bij het maken van schoolwerk begin je eerst met een korte uitleg van de opdracht, vraag of je kind weet wat hij/zij moet doen en vervolgens laat je je kind zelfstandig de opdracht maken. Spreek ook af wat je kind moet doen als hij/zij klaar is met de opdracht. En zorg dat dit klaar ligt. Hierdoor creëer je momenten waarop je kind zelfstandig aan de slag kan met het schoolwerk. Spreek ook af wat je kind moet doen als hij een opdracht niet begrijpt (bijvoorbeeld even overslaan en vragen stellen wanneer het stoplicht op groen staat).

Tip: Maak de tijd van zelfstandig werken met het stoplicht op rood zichtbaar met bijvoorbeeld een eierwekker, zandloper of een online timetimer.

De thuiswerkschema’s en dagplanningen vliegen je momenteel om de oren, maar waarom? Kinderen hebben veel baat bij een vast ritme en structuur. Zeker nu het ritme helemaal anders is dan normaal! Door dit visueel te maken en een dagplanning zichtbaar op te hangen, is het duidelijk voor je kind wanneer er aan school gewerkt wordt, wanneer er pauze is en wanneer er gespeeld mag worden. In bijna iedere klas (ja, zelfs in groep 8) hangt dan ook een dagritme met dagritmekaartjes.

Je kunt op veel onderwijswebsites gratis dagritmekaartjes printen, maar je kunt ze natuurlijk ook heel eenvoudig zelf maken met bijvoorbeeld Post-its waar je de activiteiten van de dag op schrijft. Extra handig is om je kind bij iedere activiteit een tekeningetje te laten maken (visueel maken dus). Het is niet erg als je flexibel omgaat met de planning. Dat gebeurt in de klas ook, zie het als een leidraad van wat er die dag gaat gebeuren. Je kunt ook je eigen werkplanning er naast hangen, dan ziet je kind wat jij gaat doen die dag.

Het kan vooral nu extra lastig zijn om je kind te motiveren. Begin met de moeilijkste taken en spreek een ‘beloning’ of leuke activiteit af om te doen als dit klaar is. Op school staan ook bewust in de ochtend de ‘moeilijke’ vakken met veel instructies gepland en in de middag de meer vrijere, creatieve vakken.

Soms kan het helpen om een beloningskaart te maken om je kind zo te stimuleren een opdracht te maken en vervolgens te belonen met iets leuks. Zorg dat de beloning de eerste keer makkelijk te bereiken is zodat je kind een succeservaring heeft. Dit motiveert je kind om de volgende keer weer inzet te tonen. De beloning hoeft niet altijd in spullen of snoep te zijn. Een leuk spelletje of gezamenlijke activiteit is ook een beloning. Vaak kunnen kinderen ook zelf heel goed bedenken dat een leuke beloning is. Zorg ook voor voldoende afwisseling in de activiteiten. Taken achter de computer, werkjes zonder computer, beweegspelletjes en energizers maken het thuiswerken ook afwisselender en leuker.

De leerkracht zal een lespakket hebben samengesteld wat aansluit bij het niveau van de klas. Het geven van de juiste instructie kan lastig zijn. Veel scholen bieden 1 op 1 (video)contact aan tussen de leerkracht en je kind. Dat zijn hele waardevolle momenten om vragen te stellen. Zoek je daarnaast nog extra manieren om onderwijs te geven, denk dan eens aan de volgende activiteiten:

Een luisterboek stimuleert de fantasie en is een momentje van rust (en kan zelfstandig gedaan worden). Veel websites hebben tijdens de Coronacrisis gratis luisterboeken beschikbaar zoals de Voorleeshoek en de Luisterbieb. Natuurlijk blijft zelf voorlezen een goede activiteit. Het stimuleert de woordenschat, maar geeft je ook een ‘thema’ om over verder te praten, knutselen of speel het verhaal na (bijvoorbeeld met knuffels of handpoppen). Zelfs oudere kinderen vinden het leuk om voorgelezen te worden.
Tip: laat opa of oma voorlezen via Skype of videobellen.

Op de website van Schooltv staan talloze educatieve filmpjes over allerlei onderwerpen die op de basisschool aan bod komen. Maar ook uitzendingen van educatieve programma’s die vaak op school gekeken worden zoals Koekeloere (kleuters), Huisje Boompje Beestje (groep 3-4), Nieuws uit de natuur (groep 5-6) of De Buitendienst (groep 7-8). Kinderen leren vooral door iets te reproduceren en te doen. Stel je kind dus na afloop van een filmpje vragen of laat een bijpassende opdracht maken. Laat je kind bijvoorbeeld tekenen of vertellen wat hij/zij geleerd heeft van het filmpje.

‘Ja maar de juf legt het anders uit’. Tja… dat klopt! Gelukkig hebben veel lesmethodes de digitale software momenteel beschikbaar gemaakt voor thuiswerken. Sommige leerkrachten hebben zelf instructie filmpjes opgenomen die ze naar kinderen sturen. Op Youtube staan natuurlijk ook veel instructiefilmpjes maar ook leerzame activiteiten zoals racelezen voor groep 3.

Tot slot, probeer ook de voordelen te zien van deze tijd samen. Relax! Je hoeft niet de perfecte ‘thuisleerkracht’ te zijn. Als ik zie en hoor wat iedereen al doet, heb ik veel waardering voor alle ouders. Leg de lat niet te hoog, alle kinderen in Nederland zitten in hetzelfde schuitje en kinderen zijn flexibel. Als de scholen weer open gaan zullen ook de leerkrachten rekening houden dat de afgelopen periode op een andere manier gewerkt is. Lukt het vandaag niet, jammer dan! Morgen weer een dag… Een goede thuisleerkracht durft los te laten en flexibel te zijn.

Dit blog is geschreven voor Shelby Vos-van Andel, leerkracht en Intern begeleider in het basisonderwijs. Maar gedurende de Coronacrisis ook een thuis werkende mama/juf.