Door de opkomst van digitale media, waar iedereen content kan creëren en publiceren, gaat er op het web een heleboel nepnieuws in de rondte. Je weet bijna niet meer wat je moet geloven. Het is daarom belangrijk om van jongs af aan een kritische houding aan te leren. Want als we niet kritisch genoeg zijn en onwaarheden altijd maar geloven, zal het moeilijk zijn om een juiste mening te vormen. Vraag jezelf daarom de onderstaande punten af als je iets leest en leer samen met je kind(eren) nepnieuws te herkennen.
Download het Nepnieuws werkblad
1. Is het reclame?
Een hele simpele manier om te zien of iets écht nieuws is of dat het alleen maar op nieuws lijkt, is een advertorial check. Bedrijven betalen mediakanalen om over hun product of dienst te schrijven. Het ziet eruit als een echt (nieuws)artikel, maar stiekem is het reclame. Waarschijnlijk is het even zoeken naar de kleine lettertjes, maar bij dit soort berichten zijn ze verplicht om te vermelden dat het om een advertorial gaat.
2. Nepnieuws of oud nieuws?
Kijk eens naar de datum van het bericht. Soms is het geen nepnieuws maar oud nieuws. Berichten van jaren geleden worden nog wel eens opnieuw geplaatst. Dus lees je: ‘Morgen kans op natte sneeuw’, terwijl je in je korte broek van een koud glas cola geniet? Kijk dan eens naar de datum. Het zou zomaar kunnen dat het bericht geschreven is op dezelfde datum maar dan 2 jaar geleden, toen het rond die tijd ontzettend slecht weer was.
3. Wie is de afzender?
Bij een afzender als Donald Trump weet je al meteen dat je het bericht met een korrel zout kunt nemen. Maar soms zul je zelf even op zoek moeten gaan of de afzender betrouwbaar is. Google de schrijver en kijk eens naar wat hij of zij nog meer geschreven heeft.
Daarnaast kun je op de website waar het artikel vandaan komt, een kijkje nemen op de pagina ‘over’. Deze pagina is op bijna elke website te vinden en geeft je meer inzicht over het doeleinde van de website. Het zou zomaar kunnen dat de website nepnieuws produceert als entertainment. Iets wat satire websites als De Speld, De Gladiool en Nieuwspaal doen. Of misschien was het een artikel afkomstig van een gekleurd mediakanaal. Dit nieuws is niet per se nep, maar bepaalde feiten kunnen opzettelijk weggelaten zijn. Denk hieraan terwijl je aan het lezen bent.
4. Wat zeggen andere mediakanalen?
Weet je niet zeker of je het bericht moet geloven? Google het onderwerp en kijk of andere media hier ook over schrijven. Kom je terecht op een betrouwbare nieuwssite of op een andere website die je kunt vertrouwen? Dan kan je ervan uitgaan dat het om echt nieuws gaat.
Je kan ook eerst naar de reacties onder het bericht kijken. Soms hebben andere mensen al onderzocht of het om nepnieuws gaat. Maar wees ook hierbij kritisch!
5. Klopt de foto?
Heb je het gevoel dat je een foto wel eens eerder hebt gezien? Of is de afbeelding wel héél bijzonder? Net zoals bij een (nep)profielfoto, kun je met Google images de foto van het nieuwsbericht herleiden. Het kan zo zijn dat de afbeelding oorspronkelijk uit een heel ander artikel komt.
Ook kun je erachter komen of er aan de afbeelding geknutseld is. Websites als izitru kunnen Photoshop bewerkingen waarnemen.
Ben je nog steeds niet zeker of iets echt of nepnieuws is? Download dan nu het Nepnieuws werkblad.
Wil je nog meer over mediawijsheid weten? Lees dan ook eens de blog Hoe herken je een nepprofiel
Op een dag zijn we meer in aanraking met media dan dat we slapen. Dit doen we niet alleen omdat het leuk en handig is, soms moeten we wel. Het is daarom heel belangrijk dat we bewust, actief en veilig in deze wereld kunnen bewegen. Zijn er nog bepaalde onderwerpen over mediawijsheid waar je meer van wil weten of heb jij zelf nog tips voor ouders? Laat het ons weten!
